“Thanh sơn y cựu tại” (núi xanh muôn vẻ cũ) là tâm sự của cụ Văn Gạo trong buổi lễ công nhận cây di sản xóm Sườn Đồi cho cụ Đa Lông
Dr. Cà Xáy VACNE
Vào một chiều cuối năm, tôi (tức Cà Xáy) dẫn đám học trò ghé thăm xóm Sườn Đồi. Khi đó xóm này chưa có cây di sản cấp xóm nào cả. Thầy trò đang mải mê thảo luận về cảnh quan mỹ lệ của xóm Sườn Đồi thì thấy một cụ già quắc thước, mái tóc bạc trắng như cước nhưng dáng vẻ rất nhanh nhẹn, sắc mặt hồng hào còn giọng nói cứ sang sảng. Cụ cho biết tên là Văn Gạo, là trưởng Ban bảo vệ của xóm. Cụ và nhóm của cụ đã nhiều năm nay bảo vệ cho cư dân của xóm trong đó có cả cụ Đa Lông. Khi cư dân (toàn là cây thôi) của xóm bị đau ốm, bị lâm tặc tấn công, bị Văn Người Thái thú cho lính đến chặt hạ, các cụ trong Ban bảo vệ đã tìm mọi cách bảo vệ cư dân, “không có thảo dân chúng tôi, ngay cả cụ Đa Lông chắc cũng bị cưa mất rồi” – cụ Văn Gạo cho biết.
Khi biết tin Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam (VACNE) có chương trình công nhận cây di sản, cụ hưởng ứng ngay và cho biết sẽ tiến cử cụ Đa Lông. Cụ cho tôi địa chỉ liên lạc. Tin được đưa về văn phòng VACNE. Với sự hợp tác và khẩn trương của cả 2 phía, trong đó có vai trò nổi bật của cụ Văn Gạo, chỉ 1 tháng sau, mọi thủ tục cho sự kiện công nhận cây di sản cấp xóm cho cụ Đa Lông đã hoàn tất (trong khi có nơi phải mất cả năm). Nhân ngày lễ hội của xóm Sườn Đồi, bằng công nhận cây di sản cho cụ Đa Lông đã được trao tại xóm trước sự chứng kiến của hàng vạn khách thập phương và quan chức. Một danh sách khá đông các vị thuộc hàng “kính thưa” của các cấp đã tham gia rất chi là…long trọng. Nhưng tìm mãi tôi không thấy cụ Văn Gạo đâu, có người nói cụ không được mời tham gia sự kiện long trọng này, có lẽ chỉ vì cụ chẳng có chức sắc gì đáng kể trong xóm.
Tìm mãi không gặp được cụ vì người đông quá, hương khói mù mịt. Nhưng khi ra về, một chú bé giúi vào tay tôi bức thư nói là của Văn Gạo tiên sinh gửi cho. Thư chỉ vẻn vẹn có mấy câu của bài “Xích Bích vịnh” trong truyện Tam Quốc. Tôi xin dẫn lại cho bạn đọc cùng thưởng.
Xích Bích Vịnh
(Nguyên tác:La Quán Trung)
Cổn cổn Trường Giang đông thệ thủy
Lãng ba đào tận anh hùng
Thị phi thành bại chuyển đầu không.
Thanh sơn y cựu tại
Kỹ độ tịch chiếu hồng.
Bạch phát Ngư, Tiều giang chữ thượng
Quán khan thu nguyệt, xuân phong
Nhứt hồ trược tửu hỉ tương phùng
Thế gian đa thiểu sự
Đô phó tiếu đàm phong.
Dịch nghĩa:
Sông Trường Giang cuồn cuộn chảy về đông
Sóng dập, gió vùi chôn hết anh hùng
Chuyện phải quấy, được thua cuối cùng chỉ là con số không
Chỉ núi xanh vẫn y cũ
Năm tháng ánh trời chiều chiếu đỏ.
Hai mái đầu bạc Tiều phu và Ngư phủ trên bến sông
Đã quen với trăng mùa thu, gió mùa xuân
Một bầu rượu đục mừng nhau mỗi khi gặp
Ít nhiều chuyện thế gian
Đều dồn cho một trận cười.
Vịnh Xích Bích
(Đinh Đức Dược dịch)
Sông Trường cuồn cuộn về đông
Sóng vùi gió cuốn anh hùng tiêu tan!
Được thua rồi cũng phai tàn
Núi xanh năm tháng chiều vàng còn đây.
Ngư, Tiều đầu bạc sông này
Quen chơi trăng gió đêm ngày xuân thu.
Gặp nhau mừng rượu một bầu
Chuyện đời nhiều, ít cũng âu trận cười./.