quản lý tòa nhà

2.Hoa văn trên zèng Tà Ôi  phản ảnh vốn đa dạng sinh học chọn lọc

Nguyễn Đình Hòe, VACNE

Trong vốn sinh học này không có thú lớn, chủ yếu là côn trùng, bò sát, chim, hoa, lá,… và các nhóm động vật nhỏ khác , các loại cây cối,… có thể sử dụng làm thực phẩm trang sức hoặc nguyên liệu dệt.

Sự hiện diện của chúng trên sản phẩm dệt zèng, bên cạnh ý nghĩa tôn thờ niềm tin, tín ngưỡng, còn là cách giáo dục mang tính trực quan sinh động thế giới quan về vốn Đa dạng sinh học  của phụ nữ Tà Ôi . Có thể gọi Hoa văn văn động thực vật và chất liệu dệt zèng Tà Ôi  là một thứ thông điệp truyền thông đầy sáng tạo và trường tồn mà người phụ nữ Tà Ôi sử dụng để giáo dục về bảo tồn bốn Đa dạng sinh học của vũng địa sinh thái Tà Ôi trên đỉnh Trường Sơn

Hoa văn thực vật

·                    Ngkoang kating (cây cổ thụ kating): là biểu tượng của dốc Pârsee - dốc tình yêu bất tử, dạng  đường gấp khúc màu đỏ hoặc bằng cườm.

·                    A ưm (cây bắp) hình cây bắp có 6 lá đều nhau ở hai bên, ngọn có hoa cờ và có quả ở nách lá.

·                    Abăng abung (măng cây giang):thể hiện dưới dạng các hình tam giác nhọn nối tiếp nhau chạy dài theo chiều dọc tấm Dèng. chuyển tải hình ảnh búp măng của cây giang, tre hoặc nứa, loại hoa văn này còn được gọi là si a lúc ling (đỉnh núi nhọn) hoặc xeling (chông nhọn).       

·                    Pi li pít: Hoa văn hình cây cam có quả và có một cành nhỏ.

·                    Pili a toang: Trong truyền thuyết của người Tà Ôi, pili a toang là loại cây thiêng, nên khi đôi trai gái yêu nhau thường hái quả để ăn rồi hẹn thề, hoa văn này thường được bố trí theo chiều dọc tấm Dèng.

·                    Chi rôông: được thể hiện trên nền Dèng với hình ảnh cây có hoa và trồng trong chậu.

·                    Tù vạc (Lá cây đoác):  Hoa văn có hình thân cây với bốn cánh xòe ra bốn hướng. Đây là loại cây có thân giống cây dừa, người Tà Ôi thường chặt bỏ ngọn, kéo cong xuống hứng lấy nước trong thân cây, bỏ vào đó một ít vỏ cây chuồn, ủ lên men và uống thay rượu.

·                    Ta vai (một loài hoa vàng ở rừng): Là một loại dây hoa ở rừng, lá có màu xanh, hoa màu vàng, thân được xếp rất mềm mại.

·                    A rạc/ Âr rạc (loại lá dùng làm thuốc nhuộm sợi vải): Hoa văn này có hình cây với những lá to, màu vàng, chuôi lá eo thắt lại.

·                     I la pâr đing (lá cây đùng đình):  loại cây mà ngày xưa tổ tiên người Tà Ôi thường dùng để mồi lửa, hoa văn này có dạng hai hình thoi giao nhau ở đỉnh theo đường thẳng đứng, hai bên có hai hình tam giác hướng đỉnh vào nhau.

    Hoa văn động vật

·                    A đang: Hình hai con nhện có thân mình cân đối, có bốn chân chìa ra bốn phía, được xếp song song và giáp nhau.

·                    Va vạc: Hình con bướm đang bay có đầy đủ đầu, đuôi và hai cánh cân đối xòe rộng.

·                    A xiếêp: Hình hai con dơi đang bay, không có chân, hai cánh xòe rộng và tách biệt nhau.

·                    A hi pa nêêhs hình người nam/nữ đang múa/nhảy hội

·                    Achỉ: là hình hai con chim trĩ có cánh rộng, đuôi dài, nối đuôi nhau bay thẳng lên trời.

·                    Chi rít a siu: Hoa văn hình xương cá, ở giữa có hai đường thẳng song song, các đường rẽ hai bên đối xứng nhau xuôi cùng chiều. Loại hoa văn này thường được dùng để trang trí phần dưới của tấm zèng. Đôi khi người ta cũng giải thích đây là con rết.

·                    Chi posh âr troi (hoa văn dấu chân gà): là hình bàn chân gà có nhiều móng,

·                    Lunh apun (con nòng nọc): Hoa văn này được thể hiện kiểu âm bản trên Dèng, xung quanh là hạt cườm kết thành mảng