Thời gian qua, nhiều người trong giới ‘mày râu’ từ Bắc tới Nam và đặc biệt là khu vực Tây Nguyên thường truyền tai nhau về bài thuốc Ama Kông.
Có người còn cho đó là “thần dược” để tăng cường sinh lực cho đàn ông. Câu chuyện thực hư thế nào, bài viết này xin cung cấp một số thông tin liên quan.
Tên Ama Kông đã nổi tiếng từ lâu. Người ta gọi Cụ là “Vua voi”, người săn voi số một ở Việt Nam, vì đã săn bắt và thuần hóa được 298 con voi rừng, trong đó có 3 voi trắng (Bạch tượng) đã tặng cho ba Nguyên thủ Quốc gia. Gần đây, Cụ Ama Kông còn nổi tiếng với bài thuốc có tên “T’Klơng M’Liêng”, còn gọi là “Thuốc Ama Kông”, một bài thuốc gia truyền được Cụ thừa kế từ bố vợ là Y Thu Knul. Theo Cụ, thuốc này có tác dụng bổ thận tráng dương, tăng cường sinh lực, chữa đau nhức xương khớp, đặc biệt là tác dụng nâng cao “bản lĩnh đàn ông”. Với tác dụng tăng cường sinh lực này nên được các quý ông rất quan tâm tìm mua để dùng và còn để biếu.
Được biết, bài thuốc Ama Kông có thành phần từ 3 cây mọc ở núi rừng Tây Nguyên, theo tên địa phương là Tơm trơng atao nenso, Tơm ngleng và Nam dong, cùng một số vị gia giảm tùy theo tình trạng sức khỏe của mỗi người. Sơ bộ nghiên cứu, các nhà khoa học ở khoa Dược trường Đại học Huế và Đại học Y Dược Tp HCM đã cho thấy cây thứ nhất (cây thuốc chính trong bài thuốc) có alcaloid, flavonoid, saponin, hàm lượng phytosterol khá cao, nhiều chất vô cơ và nguyên tố vi lượng cần thiết cho cơ thể như Fe, Mn, Zn, Pb, Cu, Mo, Ni, Se, Co, Li.
Kết quả nghiên cứu bước đầu đã được nghiệm thu ở cấp cơ sở và cấp Bộ. Tuy vậy, bài thuốc Ama Kông vẫn cần tiếp tục nghiên cứu sâu hơn để có thể đưa vào sản xuất, tạo ra những sản phẩm đặc trưng mang thương hiệu “Thuốc Ama Kông” của Buôn Đôn, tỉnh Đăk Lăk.
Gần đây, bài thuốc đã được cấp đăng ký bản quyền ở Cục Sở hữu trí tuệ và đã được bảo hộ thương hiệu. Hiện nay, Y sĩ Khăm Phết Lào là con trai thứ 10 của Cụ Ama Kông đã chính thức thừa kế.
Hình 1: Gói thuốc Ama Kông thật có hình “Vua voi” thời trai trẻ thổi tù và, và con trai ông (nguồn: Internet)
Cũng chính vì bài thuốc Ama Kông nổi tiếng nên đã bị làm nhái và loại thuốc “dỏm” này đang được bán công khai tại nhiều nơi trong Buôn Đôn cũng như ở tỉnh Đăk Lăk, ngay cả trong sân bay Cam Ranh (tỉnh Khánh Hòa). Nhiều cửa hàng ở Tp. Buôn Ma Thuột cũng treo biển bán "thần dược" Ama Kông.
Để làm ra thuốc gia truyền Ama Kông, không phải ai ở trong buôn làng cũng có thể thu hái đúng cây thuốc, biết cách bào chế, phối hợp và liều lượng của các thành phần trong bài thuốc. Thế nhưng không ít người đã tự đi lấy thuốc về phơi khô, đóng bao bì rồi cũng dán nhãn mang tên “Thuốc Ama Kông”, hoặc “T’Klơng M’Liêng”- phương thuốc của Ama Kông, với các công dụng được quảng cáo trên bao bì như trị đau dây thần kinh, đau lưng, kém ăn, kém ngủ, bổ thận, tráng dương để bán với giá 40.000 - 120.000 đ/gói (!). Không ít người dùng thuốc Ama Kông dỏm trôi nổi trên thị trường đã lâm vào cảnh "tiền mất, tật mang" như bị dị ứng, mẩn ngứa, nôn mửa, ngộ độc... Thậm chí, có người còn âm mưu chiếm đoạt bí mật của bài thuốc và bản quyền để kinh doanh trục lợi, buộc TAND thành phố Buôn Ma Thuột phải xử lý theo pháp luật.
Hình 2: "Đặc sản Tây nguyên" thuốc Ama Kông dỏm bán tràn lan trên thị trường (nguồn: T.C. Khánh)
Hiện nay, việc sản xuất và kinh doanh "thần dược" Ama Kông giả đang trở nên hỗn loạn, không những làm mất đi thương hiệu Ama Kông nổi tiếng, làm cạn kiệt nguồn dược liệu quý hiếm trong rừng Tây Nguyên, mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho sức khỏe người sử dụng.
Sau đây, xin cung cấp đôi nét về cụ Ama Kông (có nghĩa là bố thằng Kông), người nổi tiếng của núi rừng Tây Nguyên.
Ama Kông - tên khai sinh là Y Prung Êban, dân tộc M’Nông, sinh năm 1910 tại bản Đôn, xã Krông Na, huyện Buôn Đôn, tỉnh Đăk Lăk, là cháu của "Vua săn voi" Khun Ju Nốp. Cụ đã đi vào cõi vĩnh hằng ngày 3/11/2012, hưởng thọ 103 tuổi. Sinh thời, Cụ có 4 người vợ (bà thứ tư kém 58 tuổi), 21 người con, 118 cháu và chắt.
Cụ từng có nhiều đóng góp cho cách mạng (dùng voi vận chuyển vũ khí, lương thực cho bộ đội, đưa bộ đội qua sông, ủng hộ lương thực, thực phẩm cho kháng chiến …), nên đã được Nhà nước ta tặng Huân chương Kháng chiến hạng Nhất.
Hình 3: Cụ Ama Kông (nguồn: Internet)
Ngôi nhà của cụ Ama Kông nằm ở buôn Trí A, xã Krông Na, một địa điểm mà bất cứ du khách nào khi đến Buôn Đôn cũng muốn tham quan. Đó là ngôi nhà sàn gỗ, mái lợp cũng bằng gỗ, có tuổi thọ khoảng 130 năm, do “Vua săn voi” Khul Ju Nốp (1828-1938) làm, với giá tiền lúc đó bằng 12 con voi đực có cặp ngà lớn.
TSKH. Trần Công Khánh