Thạch Động Hà Tiên – một thể Địa di sản

DIỄN ĐÀN MÔI TRƯỜNG

Thứ Tư, 26/08/2009 | 10:31:00 PM

Thạch Động là một ngọn núi đá vôi nhỏ bé và cô lập giáp biên giới Tây Nam trên đất Hà Tiên, mang những chứng tích địa chất và xứng đáng được coi là một Thể Địa di sản (Geomark) nổi tiếng mà du khách không thể bỏ qua.

Nguyễn Đình Hòe, Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam - VACNE

Thạch Động (xã Mỹ Đức, Thị xã Hà Tiên, tỉnh Kiên Giang) là ngọn núi đá vôi dựng đứng như một ngọn tháp, đường kính chân chừng 45m nhưng cao đến 93m so với mặt nước biển.Từ trung tâm thị xã Hà Tiên theo đường quốc lộ 80 trải nhựa đi về hướng cửa khẩu Xà Xía trên biên giới Campuchia khoảng 3 km sẽ gặp núi Thạch Động nằm bên đường.

Núi Thạch Động- Hà Tiên

Di sản địa chất đầu tiên cần nói đến của Thach động là hệ thống hang động kỳ ảo trong lòng ngọn tháp đá, với nhiều thạch nhũ hình thù lạ mắt. Đây cũng chính là nơi phát tích tryện cổ tích Thạch Sanh. Trong truyện thì Thạch Động chính là hang đại bàng.Hang có một nhánh ăn sâu xuống lòng đất và thông ra biển, nơi Thạch Sanh đi gặp vua Thủy Tề. Động cũng có đường thông thiên làm cho ánh sáng chiếu vào Thạch Động trở nên lung linh huyền ảo. Men theo bậc thang nhỏ lên tầng trên nhìn ra bên ngoài hang, gặp một khối thạch nhũ hình đầu con đại bàng khổng lồ đang quặp một cô gái, Bên trong Thạch Động có chùa Tiên Sơn được dòng Thiền Lâm Tế đời thứ 41 xây dựng năm 1790 vào khoảng thời gian Mạc Thiên Tích làm Tổng trấn xứ Hà Tiên. Tư liệu lịch sử cho biết trước khi có chùa, đây là am tu của đạo sĩ Huỳnh Phong Chân Nhân (sau tu theo Phật, nên đổi hiệu là Huỳnh Phong Hòa thượng) dưới thời Mạc Cửu, thân sinh của Mạc Thiên Tích. Năm 2003 chính điện được sửa lại, nền được lát đá hoa cương. Như vậy thực chất núi Thạch Động là một khối đá vôi rỗng ruột. Vào buổi ban mai, mây trắng luồn qua động tạo ra một hình ảnh kỳ lạ được gọi là “Thạch động thôn vân” – có nghĩa là động đá nuốt mây – 1 trong 10 cảnh đẹp của Hà Tiên.

Chùa Tiên Sơn trong lòng núi

Đá vôi Thạch Động được các nhà địa chất xác định hình thành vào kỷ Permi, khoảng 250 triệu năm trước. Loại đá vôi này chủ yếu có nguồn gốc trầm tích hóa học, không phải là loại đá trầm tích sinh học như đá vôi cùng tuổi ở miền Bắc. Loại đá vôi kiểu Thạch Động còn phổ biến ở vùng ven biển huyện Kiên Lương, và lan sang cả phía tây nam Campuchia và nam Thái Lan, nghĩa là nằm hoàn toàn về phía tây-nam đứt gãy Sông Hậu. Vào những năm 1980, các nhà địa chất Thái Lan đã tìm được nhiều hóa thạch động vật Tay cuộn (Brachiopoda) tuổi Permi trong các đá vôi giống như đá vôi Thạch Động, cũng nằm ở phần tây nam hệ đứt gãy Sông Hậu kéo dài (Thái lan gọi là đứt gãy Maeping, kéo dài lên tận các bang Shan của Myanma). Kết quả phân tích cho thấy đây là nhóm động vật Tay cuộn nước lạnh có nguồn gốc Châu Úc. Các nhà địa chất Viện Hàn Lâm Pháp cũng tính toán rằng trong lịch sử, phần tây nam đứt gãy Sông Hậu (miền Tây Nam Bộ và tây nam Campuchia) đã dịch trượt tương đối về phía đông nam chừng 300 km.Quá trình dịch trượt này được gây ra do sức ép của Tiểu lục địa Ấn Độ (cũng có nguồn gốc Châu Úc) khi“ trôi” về phía Bắc để hình thành Ấn Độ Dương. Điều đó có nghĩa là nếu ta dịch chuyển miền Tây Nam Bộ theo đứt gãy Sông Hậu ngược về phía tây bắc chừng 300 km thì có thể thấy các loại đá của miền Tây Nam Bộ ghép nối hoàn hảo với miền Xiêm Riệp của Campuchia và dãy Dangrek giáp cao nguyên Khorạt của Thai Lan nằm ở phần đông bắc đứt gãy này. Như vậy đá vôi Thạch động là chứng nhân lịch sử về cuộc thiên di vĩ đại của một vùng đất trôi dạt từ Châu Úc lên và sau đó dịch trượt một quãng đường dài về phía đông nam theo đứt gãy sông Hậu.

Vẫn còn một bí ẩn nữa là tại sao ngọn tháp đá rỗng ruột và nứt nẻ Thạch Động lại có thể đứng vững hàng triệu năm qua mà không đổ vỡ? Không phải bí ẩn địa chất nào cũng có thể được trả lời chính xác. Di sản địa chất có sức hấp dẫn du lịch cũng là ở lẽ đó. Bao nhiêu năm nay, Thạch Động luôn là điểm hấp dẫn cả ngàn du khách đến thăm mỗi ngày. Thạch Động không chỉ là niềm tự hào của Hà Tiên mà còn là nguồn thu của cộng đồng địa phương qua hoạt động dịch vụ du lịch./.

Các tin khác

Thúc đẩy phát triển đô thị theo hướng xanh, bền vững

(03/04/2024 07:56:AM)

Nước đã cạn

(30/03/2024 06:46:AM)

Bảo vệ môi trường – Nền tảng để phát triển kinh tế bền vững

(28/03/2024 07:08:AM)

Chuyển đổi xanh trên thế giới và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam

(26/03/2024 05:49:AM)

Một số suy nghĩ về chuyển đổi cơ cấu kinh tế từ “nâu” sang “xanh”, từ khai thác thâm dụng tài nguyên thiên nhiên sang phát triển dựa vào hệ sinh thái, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn - Từ phân tích thực

(25/03/2024 06:28:AM)