Trong thời gian vừa qua, dư luận xôn xao về dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A (ĐN 6 & 6A) với nhiều ý kiến trái chiều. Trong đó, dư luận nghiêng nhiều về phía phản đối việc tiến hành xây dựng thủy điện này vì những tác động có nó tới môi trường, xã hội và đặc biệt là những giá trị bảo tồn, đa dạng sinh học quý giá của VQG Cát Tiên.
Hội thảo khoa học các vấn đề môi trường liên quan tới dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A diễn ra ngày 30/9/2011 do Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam (VACNE) tổ chức tiếp tục sau hàng loạt các thông tin nhiều chiều liên quan đến việc xây dựng thủy điện này.
Tại hội thảo, các nhà khoa học thuộc Hội Bảo vệ thiên và môi trường Việt Nam (VECNA) một lần nữa đưa ra kết quả khảo sát và phân tích, các ý kiến quanh 2 dự án này dưới góc nhìn môi trường, để thấy cái được và mất, giúp nhà đầu tư cũng như các cơ quan có liên quan có thể đưa ra được quyết định sáng suốt nhất.
Ý kiến trái chiều
Xoay quanh vấn đề này, ông Trần Văn Thành, Giám đốc VQG Cát Tiên chia sẻ:"Cách đây 1 tuần Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Hứa Đức Nhị đã cùng tới tôi tới và xem xét trực tiếp vị trí xây dựng công trình , sau khi đi về, Thứ trưởng có hỏi tôi và một số đồng chí kiểm lâm, tôi trả lời rằng: Nếu xét trên phương diện bảo tồn thì tôi hoàn toàn không ủng hộ dự án này vì nó có những tác động, ảnh hưởng tới tài nguyên, xã hội, sinh cảnh, môi sinh, môi trường và đặc biệt đa dạng sinh học của VQG Cát Tiên.”
Nhưng ở góc độ phát triển cũng không thể bỏ qua, tuy nhiên cũng không thể vì phát triển mà hi sinh công tác bảo tổn. Chúng ta cần thông minh để xem xét thế nào là đúng, là hài hòa.”
Đập Trị An một trong những bậc thủy điện hiện có trên sông Đồng Nai
Cùng với quan điểm của ông Thành cũng còn một số ý kiến phản đối triển khai Dự án dựa trên lập luận rằng: Dự án gây ảnh hưởng đối với đa dạng sinh học VQG Cát Tiên, đến khu bảo tồn tê giác, đến khu đất ngập nước Bàu Sấu.
Dự án làm ngập nhiều diện tích rừng thuộc VQG, gây ảnh hưởng đến chế độ thủy văn sông Đồng Nai ở thượng và hạ lưu, ảnh hưởng đến việc cấp nước, gây úng lụt thị trấn Đồng Nai thuộc huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng và xâm nhập mặn ở cửa sông Đồng Nai… Tuy nhiên phần đông ý kiến lại nghiêng về việc có thể cho phép triển khai dự án khi được đánh giá đầy đủ những tác động của nó tới môi trường, xã hội…
Theo Mạng lưới sông ngòi Việt Nam: “Dự án này cần phải tiến hành đánh giá toàn diện những tác động xã hội, môi trường mà 2 dự án này có thể tác động tới. Đồng thời xây dựng các giải pháp giảm thiểu hợp lý, cụ thể. Từ đó mới có thể xem xét đến việc cho phép triển khai 2 dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A hay không?”
PGS.TS Nguyễn Đình Hòe, Trưởng ban phản biện xã hội của VECNA thì cho rằng: “Hai công trình thủy điện ĐN 6 và 6A ít gây gián đoạn dòng chảy cho hạ lưu. Việc xây dựng hai công trình này tuy có ảnh hưởng đến tài nguyên rừng, nhưng ít ảnh hưởng tới khi vực bảo tồn loài Tê giác và sinh cảnh Bầu Sấu của VQG Cát Tiên như nhiều ý kiến phản bác đã đưa ra. Tôi tán thành việc tiếp tục cho phép thực hiện dự án ĐN6 & 6A nhưng phía chủ dự án cũng phải cân nhắc giảm thiểu các tác động tiêu cực tới môi sinh, môi trường, đa dạng sinh học của VQG Cát Tiên nếu có.”
Về phía cơ quan Nhà nước, ông Đỗ Đức Quân, Vụ phó Vụ năng lượng, Bộ Công thương cũng thể hiện rất rõ quan điểm của mình: “Tính về doanh thu, 2 nhà máy thủy điện này sẽ mang về 800- 900 tỷ đồng/năm. Trong khi bình quân diện tích chiếm đất chỉ là 136,98ha/ 31.000ha Cát Lộc không nhiều, thêm nữa với những chi phí xây dựng tính toán đến thời điểm này thì việc xây dựng thủy điện ĐN 6& 6A là khá rẻ.”
“Chúng tôi hoàn toàn đồng tính với dự án nếu nhà đầu tư thực hiện đầy đủ, đánh giá tác động tới môi trường, cụ thể chi tiết những tác động xấu, cũng như các phương án giảm thiểu những ảnh hưởng đó.”
Một khu vực ở VQG Cát Tiên đã bị chặt phá. Ảnh minh họa
Dự án thủy điện Đồng Nai 6 & 6A có công suất lớn 241MW nhưng tỷ lệ chiếm đất ít nhất 1,545ha/MW. Sản lượng điện 929,16 triệu KWh gần bằng sản lượng điện tiêu thu của 3 tỉnh Lâm Đồng, Đắc Nông, Bình Phước.
Mặc dù có nhiều ý kiến trái chiều, tuy nhiên sau 1 ngày tranh luận, tham khảo và đưa ra các ý kiến, Hội đồng các nhà khoa học của VECNA cũng đã có được một quan điểm thống nhất về dự án này.
“Đánh đổi” là có thể chấp nhận
PGS. TS Lê Bắc Huỳnh, Phó Tổng thư ký Hội Bảo vệ TN&MT Việt Nam đã đưa ra kết luận cuối cùng của các nhà khoa học về dự án này như sau: "Hội đồng nhà khoa học của VECNA tán đồng việc cho phép triển khai Dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A. Bởi vì, dự án này ít tác động xấu đến khu bảo tồn tê giác Cát Lộc, ít tác động xấu đến khu vực Nam Cát Tiên là trung tâm đa dạng sinh học của VQG Cát Tiên, trong đó có khu vực Bàu Sấu”
Dự án cũng không gây mất nước cho thủy điện Trị An, không phải là tác nhân gây lụt chính cho thị trấn Đồng Nai, không làm gia tăng nhiễm mặn hạ lưu sông Đồng Nai và không làm ngập “thánh địa” Cát Tiên như nhiều ý kiến đưa ra.
Đồng thời có khả năng bảo đảm xả nước lớn hơn mức dòng chảy tối thiểu/dòng chảy môi trường, giảm thiểu sự thiếu hụt nước sinh hoạt cho nhân dân xã Đồng Nai Thượng và cấp thêm nước sinh hoạt cho nhân dân thị trấn Đồng Nai huyện Cát Tiên vào mùa khô hạn.
“VECNA tán đồng việc cho phép triển khai Dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A. Nhìn tổng thể, việc “đánh đổi” là có thể chấp nhận được, nhưng đây là sự đánh đổi có điều kiện.”
"Nhà đầu tư phải thực hiện đầy đủ trách nhiệm của mình với xã hội, môi trường, tổ chức giám sát kiểm tra việc tuân thủ các quy định nhằm mục đích bảo vệ môi trường, đa dạng sinh học và di tích khảo cổ trong suốt quá trình chuẩn bị Dự án, xây dựng và vận hành công trình. Đặc biệt trong việc bảo tồn các giá trị vốn có quý giá của VQG Cát Tiên."
Thu Nguyên
(Tầm Nhìn)