Sách "Bảo tồn ĐDSH dãy Trường Sơn"

HỘI THẢO KH

Sách "Bảo tồn ĐDSH dãy Trường Sơn" - Bài 6

Thứ Năm, 20/10/2011 | 07:01:00 AM

Những loài động vật hoang dã là nguồn gen đặc thù tự nhiên trên dãy Trường Sơn

II. Những loài động vật hoang dã là nguồn gen đặc thù tự nhiên trên dãy Trường Sơn

Dãy Trường Sơn hùng vĩ nổi tiếng không chỉ là vùng đất lý tưởng cho phát triển gieo trồng các giống cây cà phê, cao su, ca cao, cây điều, ... mà còn là nơi đã hình thành và tồn tại các hệ sinh thái rừng đặc thù, độc đáo như hệ sinh thái rừng lá rộng thường xanh ẩm á nhiệt đới trên núi cao, núi trung bình và trên đất thấp có những đồng cỏ rộng lớn ở M’Drak (Đắk Lắk), An Khê (Gia Lai) và thung lũng Ya Bok (Kon Tum), hệ sinh thái rừng khộp - một kiểu rừng mà các loài cây họ dầu Dipterocarpaceae) chiếm ưu thế - một kiểu rừng đặc thù độc đáo mà hầu như các vùng địa lý sinh học khác ở Việt Nam không có được. Do sự đa dạng địa hình, nhiều hệ sinh thái đặc thù nên từ hàng ngàn năm nay đã hình thành nên hệ thực vật, động vật hoang dã, phong phú, các loài có giá trị kinh tế bảo tồn cao hiện hữu ở 15 vườn quốc gia, 23 khu dự trữ thiên nhiên, 3 khu bảo tồn loài/ sinh cảnh và 13 khu bảo vệ cảnh quan (bảng II.1).

Bảng II.1. Thành phần một số loài động vật hoang dã, một quỹ gen tự nhiên vô cùng có giá trị đang hiện hữu trong các vườn quốc gia trên dãy Trường Sơn.

TT	Tên khu bảo tồn	Số lượng loài thú bị đe dọa theo SDVN.2007			Một số loài có giá trị bảo tồn
TT	Tên khu bảo tồn	CR	EN	VU	Một số loài có giá trị bảo tồn
·	Bến En	2	12	15	Voi, Gấu ngựa, Cầy mực, Sói đỏ, Nai, Khỉ mặt đỏ, Khỉ đuôi lợn, Khỉ vàng, rùa hộp ba vạch
·	Pù Mát	5	20	10	Voi, Sao la, Bò tót, Hổ, Báo hoa mai, Vượn, Chà vá chân nâu, Sơn dương, gấu, rùa hộp trán vàng, rùa núi vàng, rùa núi viền
·	Vũ Quang	4	20	10	Sao la, Báo hoa mai, Voọc Hà Tĩnh, Gấu ngựa, Mang lớn, Cầy bay, rùa sa nhân, rùa núi vàng
·	Phong Nha - Kẻ Bàng	5	20	15	Bò tót, Hổ, Voọc Hà Tĩnh, Chà vá chân nâu, Vượn Siki, Báo hoa mai, rùa ba giờ, rùa hộp bua-rê, khướu đá mun
·	Bạch Mã – Hải Vân	3	20	12	Sao la, Chà vá chân nâu, Vượn Siki, Gấu ngựa, rùa hộp bua-rê
·	Chư Mom Ray	7	20	15	Bò tót, Bò rừng, Hươu Cà Toong, Hươu vàng, Hổ, Báo hoa mai, voi, Vượn má hung, Chà vá chân xám, Chà vá chân nâu, Cầy mực, rùa núi viền, công, gà tiền mặt đỏ, phượng hoàng đất
·	Kon Ka Kinh	3	12	23	Báo hoa mai, Sóc bay đen trắng, Vượn má hung, Chà vá chân đen, Gấu ngựa, Cầy tây Nguyên.
·	Yok Đôn	7	15	26	Voi, Hổ, Bò tót, Bò rừng, Trâu rừng, Hươu cà trong, Bò xám, Sơn dương, Báo hoa mai, Voọc bạc, Nai, Cheo nam dương, Chó sói, Rùa núi vàng, Rùa vôi Mekong, Hạc cổ đen, Công.
·	Chư Yang Sinh		10	5	Chà vá chân đen, Vượn má hung, Gấu ngựa, Mèo ri, Báo gân, Khướu đầu đen má xám
·	Bidoup - Núi Bà		12	10	Chà vá chân đen, Vượn má hung, Báo gấm, Mèo ri, Mèo rừng, Mang lớn, Sẻ thông họng vàng, Rùa đất Se pôn, Khướu đầu đen má xám
·	Phước Bình		5	15	Chà vá chân đen, Khỉ mặt đỏ, Khỉ đuôi dài, Voọc bạc, Báo hoa mai, Mèo rừng, Cầy gấm, Công, Gà tiền mặt đỏ
·	Núi Chúa		10	15	Chà vá chân đen, Khỉ đuôi dài, Khỉ mặt đỏ, Voọc bạc, Báo gấm, Gà lôi, Trĩ sao, Gà so

Dãy Trường Sơn trải dài dọc theo hành lang biên giới giữa Việt Nam - Lào và Campuchia được thiên nhiên ưu đãi sự phong phú về nguồn tài nguyên động vật hoang dã trong đó có nhiều loài thú lớn, quý, hiếm như: tê giác một sừng, bò xám, bò tót, bò rừng, voi, trâu rừng, nai, cà toong, hươu vàng, sao la, lợn chà vao, hổ Đông Dương, báo, gấu cùng nhiều loài thú linh trưởng quý hiếm như: voọc Hà Tĩnh, voọc gáy trắng (Trachipithecus hatinhensis) chỉ phân bố ở VQG Phong Nha - Kẻ Bàng (Quảng Bình) và vùng Vũ Quang (Hà Tĩnh); loài voọc đen tuyền (T.f.ebenus) là loài đặc hữu của Việt Nam và Lào; các loài chà vá chân nâu (Pygathrix nemaeus nemaeus), chà vá chân đen (P.n.nigripes), chà vá chân xám (P.cinerea) phân bố ở vùng núi từ Thanh Hóa đến Khu BTTN An Toàn, Bình Định. Vượn Siki (Nomascus leucogenys), vượn má hung (N.gabriellae) và voọc bạc (Trachypithecus vilusus) là những loài đặc hữu của cả ba nước Đông Dương (bảng II.2)

Ảnh II.2. Sao la, loài đặc hữu ở Trường Sơn

Bảng II.1. Thành phần một số loài động vật hoang dã, một quỹ gen tự nhiên vô cùng có giá trị đang hiện hữu trong các vườn quốc gia trên dãy Trường Sơn.

TT	Tên khu bảo tồn	Số lượng loài thú bị đe dọa theo SDVN.2007			Một số loài có giá trị bảo tồn
TT	Tên khu bảo tồn	CR	EN	VU	Một số loài có giá trị bảo tồn
	A. Khu dự trữ thiên nhiên
1	Pù Hu		2	5	Bò tót, Báo hoa mai, Khỉ mặt đỏ, Gấu ngựa, Gấu chó, Cầy mực
2	Pu Luông		2	4	Nai, Bò tót, Gấu chó, Gấu ngựa, Cây hương, Báo gấm, Sơn dương, Chó sói.
3	Xuân Liên		6	5	Nai, Bò tót, Gấu ngựa, Gấu chó, Báo gấm, Cầy mực, Rái cá, Voọc xám, Sơn dương, Phượng hoàng
4	Pù Hoạt		3	5	Mang Pù hoạt, Nai, Gấu ngựa, Gấu chó, Cầy mực...
5	Pù Huống	1	4	5	Mang lớn, Nai, Gấu chó, Gấu ngựa, Cầy vằn, Cầy gấm, Sao la
6	Đakrông	1	5	8	Bò tót, Sao la, Sơn dương, Báo hoa mai, Cầy mực, Cầy hương, Khỉ mặt đỏ, Khướu đá mun, Rùa núi vàng
7	Kẻ Gỗ		3	6	Voọc Hà Tĩnh, Chà vá chân nâu, Vượn má trắng, Nai, Cầy Hương, Cầy vằn, Gà lôi lam chân trắng
8	Phong Điền		5	8	Mang lớn, Nai, Báo hoa mai, Chà vá chân đen, Gấu ngựa, Gấu chó, Cầy mực, Gà lôi lam mào trắng
9	Sông Thanh	2	8	10	Mang Trường Sơn, Mang lớn, Hổ, Báo hoa mai, Chà vá chân đen, Gấu ngựa, Voi, Vượn má hung, Gà lôi tía, Trĩ sao
10	Ngọc Linh		7	6	Vượn má hung, Gấu ngựa, Gấu chó, Báo gấm, Cầy mực, Mèo ri, Mèo rừng, Khướu vằn đầu đen
11	Bà Nà - Núi Chúa		4	6	Chà vá chân nâu, Báo hoa mai, Cầy gấm, Cầy hương.
12	Bán đảo Sơn Trà		4		Chà vá chân nâu, Voọc đen má trắng, Báo gấm, Mèo rừng.
13	Krông Trai		3		Nai, Hươu vàng, Bò tót, Cheo Nam Dương.
14	Ngọc Linh		4		Khỉ mặt đỏ, Khỉ đuôi lợn, Gấu chó, Gấu ngựa, Sơn dương, Cầy gấm.
15	Kon Cha Răng	3	18	41	Bò tót, Vượn má hung, Nai, Cầy mực, Sóc bày trâu, Mèo rừng, Trĩ, Gà lôi
16	Tà Đùng		5	12	Bò tót, Vượn má hung, Báo hoa mai, Cầy mực, Nai, Mèo ri.
17	Ea Sô		6	10	Bò tót, Bò rừng, Nai, Báo hoa mai, Mèo rừng, Cầy hương, Cầy mực, Công.
18	Nam Ka		3	9	Khỉ đuôi lợn, Khỉ mặt đỏ, Chà vá chân đen, Báo gấm, Nai, Mang lớn.
19	Nam Nung		3	8	Gấu ngựa, Báo hoa mai, Mèo ri, Nai, Mang lớn
20	Núi Ông		5	7	Gấu ngựa, Cầy vằn, Cầy mực, Báo gấm, Mèo rừng.
21	Tà Kóu		6	8	Gấu ngựa, Báo hoa mai, Báo gấm, Cầy hương, Báo lửa, Rái cá lông mượt
	IIB. Khu bảo tồn loài/Sinh cảnh
1	Cát Lộc	1	5	5	Tê giác một sừng, Gấu ngựa, Sói đỏ, Cheo Nam Dương, Khỉ mặt đỏ, Báo hoa mai.

Dãy Trường Sơn là vùng duy nhất trên thế giới, điều tự hào của Việt Nam nói riêng và các nước trong khối ASEAN nói chung, chỉ tính từ những thập kỷ năm 90 của thế kỷ thứ XX đến nay đã phát hiện mới một số loài thú, chim, bò sát, là những loài mới cho khoa học góp phần làm phong phú thành phần loài thực vật, động vật trên thế giới (bảng II.3).

Bảng II.3. Một số loài động vật hoang dã mới được phát hiện trên vùng sinh thái dãy Trường Sơn

TT	Tên khoa học	Tên Việt Nam	Địa điểm	Nguồn - thời gian
1	Pseudoryx nghetinhensis	Sao La	Vũ Quang - Hà Tĩnh	Vũ Văn Dũng et all 1992
2	Megamuntiacus vuquangensis	Mang lớn	Vũ Quang - Pù Mát	FIPI - 1993
3	Muntiacus puhoattensis	Mang phù hoạt	Nghệ An	FIPI - 1997
4	Muntiacus truongsonensis	Mang Trường Sơn	Tây Quảng Nam (Tây Giang - Đông Giang)	Cục KL - 1997
5	Vivera taynguyenensis	Cầy Tây Nguyên	Tây Nguyên	Soclov, Phạm Trọng Ảnh... 1998
6	Nesolagus tmeminsii	Thỏ vằn	VQG Phong Nha Quảng Bình	Phạm Nhật - Nguyễn Xuân Đặng - 2000
7	Pseunovibos Spiralis	Bò sừng xoắn	Tây Nguyên	Nhóm các nhà động vật CHLB Đức - 1994
8	Bos Sauvelli	Bò xám	Tây Nguyên	Urbair - 1937
9	Sus bucculentus	Lợn chà vao	Quảng Bình	Phạm Nhật - Nguyễn Xuân Đặng Tordof - 2002
10	Muntiacus roốcvelton	Hoẵng Rôsơven	Thanh Hóa	Eleanorgane Stecung... Lê Đức Minh - 2007
11	Pygathrix Cinerea	Chà vá chân xám	An Toàn Bình Định	Tilo Nádlar - 1997
12	Lophura hatunhensis	Gà lôi lam đuôi trắng	Hà Tĩnh	Võ Qúy , Đỗ Ngọc Quang,1975
13	Actinodura Sodangorum	Khướu vằn đầu đen	Tây Nguyên	Eames f.c,N.Cư, T.Trãi 1989
14	Garulax ngoclinhensix	Khướu Ngọc Linh	Ngọc Linh , Kon Tum	Nt
15	Gecko ulikovskii	Tắc kè hoa cân	Kon Tum	Daresky, Orlov,1994
16	Leioleppis guentherfretersi	Nhông cát sọc	Thừa Thiên Huế	Daresky and…,1993
17	Seincalla rupocandata	Thằn lằn cổ đuôi đỏ	Kon ha nừng , Eako	Nt
18	Sphenomorphus buonloicus	Thằn lằn phêno	Kon Tum , Gia Lai	Daresky and Nguyen,1983
19	Trimeresurus TruongSonensis	Rắn Lục Trường Sơn	Rừng Trường Sơn	Orlov, Ryabov,2004
20	Leptotalax tuberosus	Cóc mày sần	Koncharang Gia Lai	Orlov , Darevsky ,1999
21	Amolops Spinapectoralis	Ếch bam đá gai ngực	Gia Lai , Krôngpa	Nt
22	Rana banaorum	Ếch bana	Buôn lưới , Kbang, Gia Lai	Orlov and Ho,,,2003
23	Microhyla marmorata	Nhái bầu hoa cương	Quảng Bình, Quảng Nam	Bain turing,2004
24	ParaZacco vuguangensis	Cá lá giang	Quảng Bình, Hà Tĩnh	Nt,1994

Nhiều loài côn trùng có giá trị bảo tồn được phát hiện trên dãy Trường Sơn như cua bay Kon Tum (Cherirotonus gétroi), xén tóc lớn Trường Sơn (Neocerambyx vitanisi), bọ hung 5 sừng Trường Sơn (Eupatorus ciamensis), …

Không chỉ có động vật đang sống trong tự nhiên mà dãy Trường Sơn còn là nơi có sự đa dạng về các giống cây trồng, vật nuôi bản địa và nhập nội như các loài voi Châu Á, lợn sóc Tây Nguyên (heo Sóc, heo Êđê), lợn Vân Du ( lợn mini), trâu ta, bò vàng, bò đầu rìu, bò Hôn Stanhfri, bò Braman, cừu Phan Rang, Dê Bitton, Hươu Sao, Nai, Thỏ, Gà Tam hoàng, gà lương phượng, gà Kabia, gà Lôman, vịt mốc, vịt Khakicumbua, chim bồ câu,…

Nguồn gen động vật hoang dã cũng như động vật đã được thuần chủng đang hiện hữu trên dãy Trường Sơn là đại diện chủ yếu của nguồn gen động vật quý hiếm có giá trị bảo tồn, giá trị làm nguồn gen tạo giống vật nuôi và trong việc phục hồi các loài quý hiếm di cư từ Hymalaya, Vân Nam, Qúy Châu, bắc Ấn Độ - Myanmar từ phía tây và Malaysia - Indonesia từ phía nam tới. Hiện nay trên dãy Trường Sơn đã thống kê được 228 loài thú, 500 loài chim, 200 loài bò sát và 100 loài ếch nhái, 300 cá nước ngọt và hàng vạn loài động vật không xương sống,…

Đây là một nguồn tài nguyên thiên nhiên vô cùng quý giá mang nhiều giá trị về mặt sinh thái, môi trường và kinh tế.

Các tin khác

Tri thức bản địa và sinh kế cộng đồng nhìn từ nguồn gen

(02/06/2014 01:59:PM)

Dãy Trường Sơn trong bối cảnh biến đổi khí hậu

(28/05/2014 11:49:AM)

Bảo tồn sự đa dạng văn hóa-sinh học của các dân tộc trên dãy Trường Sơn

(23/05/2014 10:48:AM)

Có nên phát triển vùng trồng ba kích Tây Giang?

(22/05/2014 05:29:AM)

Mời dự Hội thảo khoa học về sản xuất sạch hơn