Những kiến nghị quan trọng của VACNE trình Đại hội VI của Liên hiệp các Hội KH&KT Việt Nam - VUSTA
Hội BVTN&MT Việt Nam sẽ trình bày 2 kiến nghị tại Đại hội VUSTA lần thứ VI từ ngày 26 đến ngày 28/4/2010: Phấn đấu để phản biện xã hội về bảo vệ thiên nhiên và môi trường trở thành hoạt động thường xuyên và trọng tâm của Liên hiệp hội; huy động lực lượng của VUSTA và cộng đồng cùng chung sức ứng phó với biến đổi khí hậu.
Xin trích đăng toàn văn bản Báo cáo, tại Đại hội quan trọng này:
“ Sau hàng loạt sự kiện chấn động về môi trường, năm 2010 này được Liên hợp quốc vinh danh là Năm Đa dạng sinh học quốc tế, còn Chương trình Môi trường của Liên hợp quốc chọn thông điệp “Muôn loài. Một Trái đất. Một tương lai” làm chủ đề cho Ngày Môi trường Thế giới 5 tháng 6. Có thể nói, nhiệm kỳ tới của Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam diễn ra đúng vào lúc mà các vấn đề môi trường ngày càng trở nên bức xúc, gắn kết chặt chẽ với việc ứng phó biến đổi khí hậu toàn cầu, với việc đảm bảo an ninh môi trường, hướng tới phát triển bền vững. Chính vì vậy, tổ chức và các hoạt động của Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam cũng nên có những thay đổi phù hợp. Không đi sâu vào các vấn đề lý luận, thực ra là rất quan trọng và lý thú, Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam, bằng kinh nghiệm hoạt động thực tiễn của mình, muốn được chia sẻ cùng Đại hội hai (2) kiến nghị mang tính chất hành động dưới đây.
Kiến nghị đầu tiên của chúng tôi liên quan đến việc phấn đấu để phản biện xã hội về bảo vệ thiên nhiên và môi trường trở thành hoạt động thường xuyên và trọng tâm của Liên hiệp hội
Vấn đề phản biện xã hội đã được Liên hiệp hội và các hội thành viên tiến hành từ nhiều năm nay, đặc biệt là từ sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 22/2002/QĐ-TTg ngày 30/1/2002 về hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội của Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam, Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam cũng là 1 thành viên tích cực thực hiện nhiệm vụ này. Chúng tôi đã thành lập 1 đơn vị chuyên môn là Ban Phản biện xã hội. Chỉ tính mấy năm gần đây chúng tôi đã thực hiện hàng loạt các phản biện xã hội đối với dự thảo Luật Bảo vệ môi trường (năm 2005) và Luật Đa dạng sinh học (năm 2006), đối với Dự án Tam Đảo 2 dự kiến khai thác vùng lõi Vườn quốc gia Tam Đảo (năm 2007), đối với vụ việc Vedan xả trộm nước thải không qua xử lý (năm 2008), đối với các vấn đề môi trường liên quan đến việc khai thác Bauxit Tây Nguyên (năm 2009), và năm nay, 2010 đối với việc đánh giá tác động các đập thủy điện, thủy lợi miền Trung. Năm 2009, Hội chúng tôi xuất bản cuốn sách “Phản biện xã hội về bảo vệ thiên nhiên và môi trường” được dư luận đánh giá tốt, Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật dự kiến tái bản.
Mặc dù vậy, chúng tôi cho rằng Liên hiệp hội và các hội thành viên trong đó có Hội BVTN&MT Việt Nam còn phải nỗ lực rất nhiều để phản biện xã hội nói chung, phản biện xã hội trong lĩnh vực bảo vệ thiên nhiên và môi trường nói riêng, thực sự trở thành hoạt động thường xuyên, hoạt động trọng tâm của hệ thống Liên hiệp hội, khai thác được tiềm năng rất lớn, có thể nói là rất có chất lượng của các hội viên, đáp ứng được mong mỏi của xã hội, góp phần tích cực nhất vào sự nghiệp bảo vệ môi trường và phát triển bền của vững đất nước.
Với mong muốn như vậy, chúng tôi xin kiến nghị với Đại hội ba (3) việc cụ thể là:
1. Liên hiệp hội thường xuyên tiến hành các biện pháp nhằm nâng cao năng lực của các hội thành viên trong lĩnh vực phản biện xã hội, đặc biệt là phản biện xã hội về bảo vệ thiên nhiên và môi trường.
2. Hàng năm, Liên hiệp hội dành khoản kinh phí cần thiết, ổn định cho các hoạt động phản biện xã hội.
3. Liên hiệp hội nghiên cứu thành lập 1 tổ chức tương xứng chăm lo các hoạt động phản biện xã hội của toàn hệ thống Liên hiệp hội.
Kiến nghị tiếp theo của chúng tôi liên quan đến việc huy động lực lượng của Liên hiệp hội, hay nói chung lực lượng cộng đồng chung sức ứng phó với biến đổi khí hậu.
Chúng ta đều biết, theo ý kiến nhiều chuyên gia, biến đổi khí hậu đang trở thành cuộc khủng hoảng toàn cầu trầm trọng nhất trong lịch sử phát triển của loài người. Được đưa vào chương trình nghị sự thế giới cách đây trên 20 năm, nhưng phải đến khi tài liệu Tầm nhìn môi trường toàn cầu (GEO4) phát hành năm 2007, vấn đề này mới thực sự sôi động. Nhưng sự không thành công như mong đợi của Hội nghị Copenhagen năm 2009 ngay sau đó lại phát ra tín hiệu cho thấy, cuộc chiến chống lại biến đổi khí hậu còn đầy cam go và quyết liệt. Việt Nam chúng ta cũng đã vào cuộc với việc thông qua Chương trình mục tiêu quốc gia liên quan đến việc giảm thiểu và ứng phó với tác động của biến đổi khí hậu toàn cầu vào cuối năm 2008, và như vậy, chúng ta đã chính thức tuyên chiến với biến đổi khí hậu.
Hoan nghênh Liên hiệp hội đã nhanh chóng thành lập Ban tư vấn về biến đổi khí hậu, đã chỉ đạo 1 số đơn vị, trong đó có Hội BVTN&MT Việt Nam chúng tôi nghiên cứu xây dựng các kế hoạch hoạt động trong lĩnh vực này. Đây là vấn đề được Hội BVTN&MT Việt Nam quan tâm từ lâu. Với việc thành lập Ban Biến đổi khí hậu, Hội chúng tôi đang tiến hành hàng loạt công việc quan trọng, cần thiết. Ngay trong năm 2007, Hội chúng tôi đã chuẩn bị và tiến hành Hội thảo khoa học có tính chất toàn quốc với tên gọi “Biến đổi khí hậu toàn cầu và giải pháp ứng phó của Việt Nam”, nhiều đại biểu và tổ chức quốc tế cũng đã tham dự. Trong năm 2008, Hội xuất bản tuyển tập “Bảo vệ môi trường và Phát triển bền vững” nhân kỷ niệm 20 năm thành lập Hội, trong đó tuyển đăng lại rất nhiều báo cáo của các hội viên viết về biến đổi khí hậu cách đó hàng chục năm. Năm 2009, Hội chúng tôi xuất bản với số lượng lớn sách “Những điều cần biết về biến đổi khí hậu”, và tổ chức Hội thảo Bảo tồn Đa dạng sinh học dãy Trường Sơn, liên kết 3 nội dung rất quan trọng với nhau: Đa dạng sinh học - Dãy Trường Sơn - Biến đổi khí hậu. Năm nay, chúng tôi tiếp tục phát hành sách “Hỏi - Đáp về biến đổi khí hậu”, xây dựng các đề tài, đề án để tìm nguồn kinh phí thực hiện. Định hướng của Hội chúng tôi là phát huy lực lượng cộng đồng ứng phó với biến đổi khí hậu, nghiên cứu phát hiện những kinh nghiệm phong phú, đa dạng của cộng đồng, hướng dẫn cộng đồng thực hiện các giải pháp cần thiết.
Để Liên hiệp hội và Hội chúng tôi có thể làm tốt hơn nữa, đóng góp nhiều hơn nữa trong cuộc chiến nhằm giảm thiểu và ứng phó với biến đổi khí hậu của nước ta, Hội BVTN&MT Việt Nam xin kiến nghị với Đại hội ba (3) việc cụ thể là:
1. Liên hiệp hội kiến nghị Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường giao cho Liên hiệp hội thực hiện một phần nội dung liên quan thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia về ứng phó với biến đổi khí hậu.
2. Khẩn trương xây dựng và tổ chức thực hiện Chương trình hành động của Liên hiệp hội về biến đổi khí hậu, chú trọng các nội dung liên quan đến cộng đồng ứng phó với biến đổi khí hậu.
3. Củng cố và tăng cường hoạt động của Ban Tư vấn về Biến đổi khí hậu, tăng cường cán bộ chuyên trách/kiêm nhiệm và duy trì hoạt động thường xuyên của Ban.
Cùng với việc góp ý xây dựng bản Báo cáo tham luận này, Thường vụ BCHTW Hội BVTN&MT Việt Nam đã cử Đoàn đại biểu về dự Đại hội VI của Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam, gồm các vị:
1. GS.TSKH. Phạm Ngọc Đăng - Phó Chủ tịch Hội
2. PGS.TS. Nguyễn Đình Hòe - Trưởng Ban Phản biện xã hội
3. PGS.TS. Phạm Bình Quyền - Tổng thư ký Hội
4. TS. Nguyễn Ngọc Sinh - Chủ tịch Hội
5. PGS.TS. Phùng Chí Sỹ - Tổng thư ký (Văn phòng phía Nam )