quản lý tòa nhà

Nguyễn Đình Hòe VACNE

Người dân phản đối và phanh phui vụ chôn thuốc trừ sâu tại Công ty Nicotex Thanh Hóa

Ngay từ 1995 tổ chức Phát triển Quốc tế của CHLB Đức (DSE) đã tổ chức nhiều lớp đào tạo nghiệp vụ Hòa giải XĐMT tại Berlin cho nhiều nước đang phát triển trong đó có Việt Nam. Tuy nhiên lĩnh vực này ở nước ta bây giờ mới đặt ra do tính bùng nổ của XĐMT mà các cơ quan quản lý nhà nước về môi trường đang quá tải,  thực tế là không thể tra cứu hết những thông tin xuất hiện trên mạng Interrnet về XĐMT.

Xung đột trong lĩnh vực môi trường (XĐMT) ở Việt Nam hiện nay đã trở thành vấn đề bức xúc trong đời sống xã hội, với các vụ XĐMT ngày càng tăng về số lượng vụ việc cũng như tính phức tạp. Việc giải quyết những xung đột này còn là vấn đề mới ở nước ta, và còn gặp nhiều thách thức trở ngại, mặc dù trên thế giới XĐMT và xử lý XĐMT không còn là vấn đề mới mẻ lạ lẫm gì

Cho đến nay, các vụ XĐMT môi trường ở nước ta đều đã được giải quyết qua phương thức thương lượng, hòa giải (tức là ngoài tòa án) và chưa có một vụ nào phải khởi kiện ra tòa. Các quy định quyền pháp lý đòi bồi thường thiệt hại gây nên do ô nhiễm, suy thoái môi trường bước đầu cũng đã được xác lập. Ví dụ vụ Vedan Đồng Nai, Hội Nông dân và Hội Luật gia Thành phố Hồ Chí Minh đã đứng ra đại diện cho người dân để thương lượng với Công ty Vedan. Một vụ khác như ô nhiễm bụi do Nhà máy nhiệt điện Phả Lại cũng được xử lý qua trung gian hòa giải. Điều này cho thấy, cũng như ở nhiều nước trên thế giới, phương thức trung gian, hòa giải (giải quyết tranh chấp ngoài tòa án) là thuận lợi hơn, dễ áp dụng hơn và có tính thực tiễn cao. Bởi lẽ sự tham gia của các tổ chức Xã hội vào vai trò trung gian hoiaf giải đã tỏ ra rất hiệu quả tại nhiều nước trên thế giới, trong đó có Nhật Bản, Hàn Quốc, cũng như nhiều nước phát triển ở Âu Mỹ.

Tuy nhiên,  hiện nay, quy trình, cách thức, cơ chế, tổ chức thực hiện hòa giải  XĐMT chưa được quy định cụ thể hướng dẫn chi tiết. Vai trò trung gian hòa giải chưa được nghiên cứu, xem xét để giao cho môt tổ chức nào; quy trình, thủ tục hòa giải chưa được xây dựng… Vì vậy, khi xảy ra XĐMT ở nước ta, việc giải quyết còn lúng túng, các bên liên quan không biết phải bắt đầu từ đâu, ai sẽ là cơ quan đứng ra hòa giải…, không giống như các nước như Úc, Philippin, Hàn Quốc, Nhật Bản, Hoa Kỳ…, nơi mà cơ chế và tổ chức thực hiện đã được quy định rõ ràng[1].

Trong bối cảnh XĐMT chắc chắn còn sẽ xảy ra nhiều hơn và phức tạp hơn, việc nghiên cứu, đề xuất cơ chế, tổ chức thực hiện hòa giải XĐMT (phương thức giải quyết bên ngoài tòa án) là rất cần thiết.