Theo GS.TS Đặng Kim Chi, Chủ tịch Hội đồng Khoa học – Hội Bảo vệ Thiên nhiên&Môi trường Việt Nam, nhiều đơn vị tư vấn không đạt đủ tiêu chuẩn vẫn tham gia lập ĐTM; không có thành viên chính thức hiểu biết đặc điểm loại hình đầu tư nên không tư vấn được giải pháp, công nghệ, thiết bị thân thiện môi trường; ít khảo sát thực tế, thường chỉ đến hiện trường 1, 2 lần tham gia lấy mẫu hiện trạng môi trường.
(Ảnh minh họa: internet)
"Vấn đề đạo đức nghề nghiệp của các đơn vị tư vấn cũng đáng báo động”, GS.TS. Đặng Kim Chi nói, “Một bộ phận không nhỏ đơn vị tư vấn cam kết rất nhiều nội dung trong báo cáo ĐTM mà chủ đầu tư không thể thực hiện, hoặc thực hiện rất tốn kém; trong khi nội dung cam kết không thực sự có ý nghĩa với quản lý môi trường, mà chỉ với mục tiêu báo cáo ĐTM được phê duyệt một cách nhanh chóng để có thể thanh lý hợp đồng với chủ dự án".
Theo TS. Mai Thanh Dung, Cục trưởng Cục Thẩm định&Đánh giá Tác động Môi trường, công tác kiểm tra, xác nhận việc thực hiện các nội dung bảo vệ môi trường trước khi dự án đi vào hoạt động chính thức chưa làm được nhiều.
“Công tác kiểm tra, xác nhận việc thực hiện các công trình, biện pháp bảo vệ môi trường trước khi dự án đi vào hoạt động chưa được thực hiện đồng bộ, tỷ lệ các doanh nghiệp thực hiện rất thấp”, ông Phạm Danh, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên&Môi trường Bình Dương, đồng tình.
Ông Nguyễn Văn Thanh, Phó Cục trưởng Cục Kỹ thuật An toàn&Môi trường Công nghiệp – Bộ Công thương, nêu thực trạng, “Rất nhiều doanh nghiệp đi vào hoạt động chính thức mà chưa có xác nhận hoàn thành các hạng mục bảo vệ môi trường của cơ quan phê duyệt ĐTM, trong những đơn vị này có đơn vị chưa xây dựng các hạng mục xử lý chất thải.“
Theo thống kê, đến nay mới có 65 doanh nghiệp, chủ dự án gửi hồ sơ đề nghị Bộ Tài nguyên&Môi trường, kiểm tra, xác nhận việc thực hiện các nội dung quyết định phê duyệt báo cáo ĐTM. Trong số đó chỉ có 34 dự án được cấp giấy xác nhận.
Nói ngay trên địa bàn tỉnh Bình Dương, theo ông Danh, từ năm 2005 đến nay chỉ có bảy dự án được cấp giấy chứng nhận hoàn thành nội dung cam kết ĐTM trên tổng số 380 dự án được phê duyệt ĐTM (nếu tính trên số lượng đơn vị kiểm tra, đạt 30%). Nếu tính trên các dự án đã được kiểm tra, xác nhận theo từng công trình xử lý cụ thể, được cho phép đưa công trình vận hành bao gồm cả cơ sở lập ĐTM theo Luật Bảo vệ Môi trường 1993, bản đăng ký cam kết bảo vệ môi trường, Bình Dương có khoảng từ 20 - 30% cơ sở được xác nhận, chủ yếu là các công trình xử lý nước thải, ông Phạm Danh cho biết.
GS.TS Đặng Kim Chi cho rằng đơn vị tư vấn thiếu hoạt động khảo sát thực tế tại khu vực triển khai dự án (thường chỉ 1 hay 2 lần khi phải tiến hành tham gia lấy mẫu hiện trạng môi trường khu vực) vì vậy tạo nên những thiếu sót lớn khi dự báo và đánh giá các tác động tương hỗ của các cơ sở lân cận, thậm chí sai cả về các vị trí xả và tiếp nhận chất thải.
Năng lực tư vấn về ĐTM của nhiều đơn vị hạn chế, dẫn đến việc một số biện pháp xử lý được lựa chọn và đưa vào báo cáo ĐTM, nhưng đến khi doanh nghiệp xây dựng, lắp đặt, đi vào vận hành lại không mang lại hiệu quả dẫn đến chất thải sau xử lý không đảm bảo chất lượng.
Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do thiếu sự ràng buộc trách nhiệm của chủ dự án đối với công tác ĐTM.
Ông Phạm Danh cho rằng nếu công tác này không được lồng ghép, ràng buộc với các quy định khác như cấp phép xây dựng, cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu đất, cấp sở hữu công trình... sẽ khó để kiểm soát và buộc các chủ dự án phải thực hiện trước khi triển khai dự án.