quản lý tòa nhà

Quang Chính, Hội BV TN&MT Việt Nam

Nếu không có sự cố gì, thì tổ máy số 1 của nhà máy thuỷ điện (công suất dự kiến 4.200 Megawatt) này sẽ vận hành vào tháng 9 tới, vượt trước thời hạn hơn một năm. Điều đáng quan ngại không chỉ ở chiều cao của thân đập  (gần bằng tháp Eiffel ở Paris), mà  lượng nước tích trữ lại ở đây cực kỳ lớn, gấp năm lần tổng dung lượng của 3 con đập đã hoàn thành trước đó là : Mạn Loan, Cảnh Hồng, Đại Chiếu Sơn. Không những thế, một con đập lớn hơn: đập Noạ Trác Độ (Nuozhadu), với hồ chưa gần 23 tỷ m3 cũng đang được ráo riết thi công và dự kiến sẽ đi vào vận hành năm 2014. Có lẽ vì thế, mới đây (ngày 9/7/2009) người phát ngôn Bộ Ngoại giao nước ta đã lên tiếng bày tỏ sự quan ngại về việc xây dựng các đập thuỷ điện trên thượng nguồn sông Mê Công. 

Các công trình này có thể gây tác hại đến dòng chảy con sông và môi trường sinh thái của các nước khu vực hạ du; đồng thời khẳng định: Sông Mê Công là sông quốc tế, việc khai thác cần tính đến lợi ích các nước trong lưu vực, bảo vệ môi trường và dân cư sinh sống dọc sông Mê công. 

Phía Trung Quốc đã nhiều lần lên tiếng bênh vực cho các con đập của họ và cho rằng: những công trình này sẽ ảnh hưởng tích cực đến môi trường khu vực. Các hồ chứa vùng thượng nguồn sẽ giúp điều hoà mực nước sông Mê Công, làm giảm được lượng nước chảy vào mùa mưa và giúp các vùng phía hạ du không bị lũ lụt, giúp cho bờ sông không bị xói mòn. Còn mùa khô, nước xả ra từ các đập thuỷ điện sẽ giúp các quốc gia phía hạ lưu sẽ không bị khô hạn…

Trong khi đó đã có không ít các bài viết của các học giả nước ngoài đã lên tiếng cảnh báo về hiểm hoạ của đập nước đối với môi trường sinh thái, trong đó có sự khẳng định về tác hại của các con đập lớn ở thượng nguồn sông Mê Công đối với môi trường sống của cư dân vùng hạ lưu là: Thái Lan, Lào, Campuchia và Việt Nam. Riêng tháng 7 vừa qua đã có hàng loạt bài viết đề cập đến vấn đề này, trong đó đáng chú ý là bài “Đập thuỷ điện đang đe doạ hàng triệu sinh linh bên dòng Mê Công” của Cơ quan phân tích thông tin nhân đạo IRIN thuộc Văn phòng điều phối các vấn đề nhân đạo của Liên hợp quốc công bố ngày 22/7/2009 và bài “ Đập tại Trung Quốc biến sông Mê Công thành dòng sông bất hoà” đăng trên trang Web YaleGlobal
của đại học Yale (Mỹ) ngày 16/7/2009.  Các tác giả đều cho rằng: nguy cơ do một lượng nước khổng lồ bị giữ lại ở đầu nguồn sông Mê Công là  hiện thực và sẽ dẫn đến những hậu quả khôn lường đối với các quốc gia nằm ở phía hạ du. Nước ở đầu nguồn bị giữ lại sẽ làm tăng hiểm hoạ triều cường tại vùng đồng bằng sông Cửu Long  của Việt Nam. Như vậy sẽ đồng nghĩa với việc đất đai bị phèn mặn, không trồng trọt được. Cộng thêm nguy cơ nước biển dâng cao do biến đổi khí hậu, các diện tích canh tác rộng lớn có thể bị ngập lụt và kéo theo là hàng triệu người sẽ phải di cư. Với Campuchia cũng không sáng sủa hơn. Bởi khi mực nước sông Mê Công bị giảm sẽ đe doạ đến Biển Hồ, vựa cá của toàn vùng, khiến cho kế sinh nhai của hàng triệu cư dân bên dòng sông này sẽ bị tổn hại, trong đó có cả cư dân Lào, Thái và Việt Nam. Vào tháng 5/2009, một công trình nghiên cứu hỗ hợp giữa cơ quan bảo vệ môi trường Liên hợp quốc (UNEP) và Viện công nghệ châu Á (AIT) cũng đã cảnh báo về hiểm hoạ môi trường cho khu vực, nhất là Việt Nam và Campuchia, nếu kế hoạch xây dựng 8 con đập trên thượng nguồn sông Mê Công được thực hiện. 

Mặc dù đã có một số hình ảnh và số liệu về diễn biến môi trường lưu vực sông ở đồng bằng sông Cửu Long của các nhà khoa học Việt Nam đã được công  bố gần đây. Nhất là khi hàng loạt các đập thuỷ điện được xây dựng trên sông Mê Công, nhưng có lẽ đã đến lúc các nhà khoa học Việt Nam, nhất là các nhà khoa học trong Hội Bảo vệ thiên nhiên Môi trường Việt Nam cần nhanh chóng phối hợp với các cơ quan chức năng như: Bộ Tài nguyên & Môi trường, Bộ Khoa học Công nghệ nghiên cứu một cách hệ thống và sâu hơn về lĩnh vực này./.