Sau khi kiểm tra tình hình, lắng nghe ý kiến công luận, Chủ tịch UBND TP Hà Nội vừa chỉ đạo dừng ngay việc chặt hạ thay thế cây xanh trên một số tuyến phố, và nhìn nhận đã có những sai sót trong việc thực hiện. Động thái đó là cần thiết, thể hiện sự cầu thị, ngăn sai sót gây bất bình trong dư luận và để lại một bài học về công tác quản lý cho chính quyền các đô thị.
* Đầu tiên là sự thận trọng khi xây dựng đề án, thẩm định và cho phép thực thi đối với những đề án công trình công cộng.
Vì một số lượng lớn cây xanh bị chặt hạ đồng loạt sẽ gây tác động không nhỏ đến môi trường và cảnh quan đô thị; đặc biệt là hồn phố. Hồn phố không phải là điều gì mơ hồ, mà là tình cảm, là kỷ niệm với từng gốc cây, thảm cỏ, ở một thủ đô ngàn năm. Có những cây cổ thụ không còn đơm hoa kết trái, nhưng ở đó là kỷ niệm của cả một thời tuổi trẻ của bao thế hệ người Hà Nội, làm cho đô thị Hà Nội có nét đẹp rất riêng. Nếu dửng dưng đốn hạ hàng loạt cây xanh như thế sẽ làm nhiều người phải xốn xang, đau xót.
Vậy mà Đề án rất sơ sài với những con số đơn giản lại được thông qua, như vậy rất dễ bị người thừa hành lạm dụng để thu lợi. Đề án nêu khoản chi ngân sách cho việc đốn hạ và thay thế cây xanh, nhưng lại không tính khoản thu sẽ rất lớn từ nguồn gỗ 6.700 cây bị đốn hạ. Và nhà tài trợ sẽ được hưởng lợi như thế nào, có hợp lý không, thì không thấy đề cập.
* Thứ hai là Đề án có biểu hiện vi phạm pháp luật.
Khoản 1 Điều 14 Nghị định 64/2010 của Chính phủ về quản lý cây xanh đô thị, đã quy định cụ thể về điều kiện chặt hạ, dịch chuyển cây xanh đô thị. Theo đó, “Chỉ được phép chặt hạ khi cây đã chết, đã bị đổ gãy hoặc có nguy cơ đổ gãy gây nguy hiểm; cây bị bệnh hoặc đến tuổi già cỗi không đảm bảo an toàn; cây xanh trong các khu vực thực hiện dự án đầu tư xây dựng công trình”. Thế nhưng, Sở Xây dựng Hà Nội lại xây dựng đề án chặt hạ cây xanh tràn lan với lý do cần sự đồng bộ và thực tế trong mấy ngày qua đã có rất nhiều cổ thụ bị chặt hạ một cách oan uổng.
* Thứ ba là phải hết sức quan tâm việc bảo vệ môi trường.
Vì lâu nay, chính quyền phải thường xuyên tuyên truyền, vận động nâng cao ý thức cho cư dân trong việc trồng cây xanh, bảo vệ môi trường. Thế nhưng trong sự việc này thì chính quyền lại dễ dãi cho phép chặt hạ nhiều cây xanh trái quy định pháp luật và chính cư dân lại phải phản đối, ngăn chặn việc chặt hạ cây xanh. Tại Điều 14 Luật Thủ đô đã quy định rất rõ việc quản lý và bảo vệ môi trường Thủ đô phải được thực hiện theo nguyên tắc phát triển bền vững gắn với việc duy trì các yếu tố tự nhiên, văn hóa và lịch sử ở thủ đô; bảo đảm tỷ lệ không gian xanh theo quy hoạch.
Đặc biệt khoản 2 Điều 14 quy định nghiêm cấm việc chặt phá rừng, cây xanh trên địa bàn thủ đô. Như vậy việc thực thi dự án chặt hàng loạt cây xanh không chỉ là hành vi vi phạm Nghị định 64/2010 của Chính phủ mà còn vi phạm cả Luật Thủ đô. Cần kiểm điểm nghiêm túc trách nhiệm của những cán bộ đã tham mưu cho chính quyền phê duyệt thực hiện đề án này.
Bài học thứ tư đã được chính Chủ tịch UBND TP Hà Nội đúc kết: “Việc bảo tồn, cải tạo, bổ sung, thay thế cây xanh trên địa bàn không chỉ là quản lý phát triển đô thị, mà còn là tâm tư tình cảm của nhân dân Thủ đô. Thế nhưng lại thiếu quan tâm tạo sự đồng thuận của xã hội thông qua việc tiếp thu ý kiến, đóng góp của nhân dân, tham khảo ý kiến đóng góp của các nhà khoa học chuyên ngành trước khi thực hiện”.
Tiếc rằng, trước đó Phó Ban Tuyên giáo Thành ủy TP Hà Nội Phan Đăng Long đã tuyên bố: “Việc chặt cây để thay thế cây khác ở Hà Nội do cơ quan quản lý quyết định, không cần thiết phải hỏi ý kiến người dân”. Trong 6 nhiệm vụ trọng tâm mà Hội nghị lần thứ 10 BCH Trung ương Đảng mới đề ra hồi đầu năm 2015, có nhấn mạnh việc “Phát huy quyền làm chủ của nhân dân, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc. Phát huy nhân tố con người trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội” - lẽ nào lại thờ ơ quên điều rất quan trọng này khi vội vàng thực thi một việc liên quan đến cộng đồng dân cư mà không cần có sự đồng thuận