Cuộc thi “Cải thiện và bảo vệ nguồn nước” (gọi tắt là cuộc thi nước dành cho trẻ em – Stockholm Junior Water Prize – SJWP) năm nay tại Stockholm Thụy Điển có sự tham gia của học sinh bậc phổ thông đến từ 29 nước trên thế giới. Giải nhất thuộc về một em gái Thổ Nhĩ Kỳ. Kinh nghiệm của cuộc thi và hình ảnh của nhóm học sinh Việt Nam tại cuộc thi.
Nguyễn Đình Hòe-Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt nam-VACNE
Phụ trách đoàn học sinh Việt nam tại SJWP.
1. Vài nét về SJWP
.jpg) |
| Đoàn Việt Nam tại cuộc thi |
SJWP năm nay là lần thứ 13. Cuộc thi đầu tiên là vào năm 1997. Việt Nam tham gia từ năm 2004, đến năm nay là năm thứ 6. SJWP là cuộc thi quốc tế do sáng tạo của Thụy Điển và được công chúa kế vị Victoria bảo trợ, nhằm liên kết các nhà khoa học trẻ tuổi trên toàn thế giới để tìm kiếm các giải pháp về vấn đề nguồn nước vốn có ý nghĩa liên kết nhân loại với các vấn đề sức khỏe và phát triển bền vững. Các em học sinh được SJWP coi là những nhà lãnh đạo tương lai của thế giới vì thế cần thể hiện sự quan tâm chuyên nghiệp đến vấn đề nước.Thời gian thi cũng là thời gian diễn ra Hội thảo Quốc tế “Tuần lễ nước Toàn cầu tai Stockholm” (Word Water Week in Stockholm- WWW) tại cùng địa điểm (Trung tâm Hội chợ Quốc tế Stockholm). Cuộc thi SJWP là một nội dung kèm theo của WWW, do đó các học sinh dự thi có thể gặp gỡ, trao đổi với các nhà khoa học, các nhà lãnh đạo về nguồn nước toàn cầu tham gia WWW.
Với 13 lần tổ chức, SJWP thu hút hàng chục ngàn học sinh trên toàn thế giới tham gia. Lần thi năm nay thu hút gần 8000 học sinh ở lứa tuổi từ 15 đến 20 thuộc 30 nước- có 29 nước đã đến dự thi tại Stockholm. Các nhóm dự thi đều đã qua vòng tuyển chọn tại các nước đăng ký tham gia. Cuộc thi kéo dài 6 ngày từ 15 đến 20/8/2009.
2. Ban giám khảo
Giám khảo cuộc thi là một Ban 10 người vốn là các chuyên gia hàng đầu về nước, gồm: 4 giám khảo Thụy Điển (trong đó có 1 Chủ tịch và 1 Thư ký), 2 giám khảo Mỹ, 1 Hà Lan, 1 Nam Phi, 1 Ghana và 1 Bolivia (như vậy có đến 8 giám khảo thuộc các nước Công nghiệp- còn gọi là các nước phát triển). Kết quả cho điểm dựa trên báo cáo viết đã gửi đến Ban giám khảo trước đó và 3 lần phỏng vấn ngắn độc lập của 3 nhóm giám khảo được phân chia từ Ban Giám khảo.
3. Tiêu chí năm nay
Cuộc thi năm nay, theo ý kiến của Bà Bộ Trưởng Môi trường Thụy Điển phát biểu tại buổi khai mạc cuộc thi là: (i) Các giải pháp cải thiện chất lượng và sử dụng hợp lý nguồn nước, (ii) Nguồn nước với Biến dổi khí hậu toàn cầu, và (iii) Gắn kết vấn đề nước với việc nâng cao vị thế bình đẳng giới của phụ nữ và trẻ em gái.Mức độ tương thích của các bài dự thi với các tiêu chí này được đánh giá rất cao. Các tiêu chí cho thấy Ban Tổ chức quan tâm nhiều đến chất lượng khoa học, đến các giải pháp công nghệ và đến vấn đề bình đẳng giới trong các báo cáo dự thi. Bình đẳng giới là vấn đề Thụy Điển rất quan tâm vì có lẽ Thụy Điển là Quốc gia hàng đầu thế giới vê vấn đề này.
4. Thang điểm
Thang điểm đánh giá của Ban Giám khảo như sau: (i) Sự tương thích với các tiêu chí cuộc thi 5 điểm; (ii) Sáng tạo 4 điểm; (iii) Phương pháp luận 4 điểm; (iv) Hiểu biết về chủ đề bài dự thi 3 điểm; (v) Kỹ năng áp dụng 3 điểm và (vi) Khả năng Trao đổi thảo luận 4 điểm. Các bài thi sau khi cho điểm sẽ được chia thành 3 nhóm;(i) Nhóm A: giành giải, (ii) nhóm B: có khả năng giành giải và (iii) nhóm C: cần đầu tư thêm. Sau đó Ban Giám khảo thảo luận lần cuối để quyết định chọn 1 giải Nhất thuộc nhóm A và 2 giải khuyến khích (giải phụ) thuộc nhóm B, còn lại là nhóm C. Để tránh lạc đề, SJWP năm tới sẽ công bố sổ tay hướng dẫn cuộc thi và thang điểm đánh giá.
5. Giải năm nay
.jpg) |
Em Ceren Burcak Dag- Thổ Nhĩ Kỳ, người sẽ đoạt giải nhất- đang trả lời nhóm chuyên gia phỏng vấn tại cuộc thi
|
Năm nay 1 giải A (giải nhất) thuộc về 1 nữ học sinh Thổ Nhĩ Kỳ-em Ceren Burcak Dag với đề tài: “ Một giải pháp năng lượng thân môi trường-An envirronmentally-friendly energy alternative”. Trong đề tài này, tác giả giải quyết vấn đề thu năng lượng từ mưa qua tính toán lý thuyết các tham số như đường kính giọt mưa, tốc độ va đập và độ cao mưa rơi. Theo tính toán và mô hình lý thuyết của tác giả đưa ra, năng lượng do mưa là một nguồn năng lượng sạch thứ ba ngoài năng lượng gió và mặt trời, có thể khai thác và sử dụng.
Hai giải khuyến khích (nhóm B) còn lại thuộc về 2 em nữ sinh khác là:
- Em Mary Yiyue Zhao Canada với đề tài “Một phương pháp tạo mưa mới bằng cách sử dụng protein tạo nhân tế bào vi khuẩn Pseudomonas syringae” để thay thế cho Iod bạc nhằm tránh tác động tiêu cực đến môi trường và tạo mưa giá rẻ cho các vùng khô hạn.
- Em Emily Elhacham Israel với đề tài: “Chế tạo các sensor hóa học để thám sát ô nhiễm nước bằng mạng hạt nano kim loại” với mục tiêu chính là giám sát nhanh và rẻ ô nhiễm chất hữu cơ trong nước bằng các nanosensor.
Có thể nhanh chóng nhận ra đặc tính chung của 3 đề tài đoạt giải năm nay là:
- Giải nhất và 1 giải phụ là về biến đổi khí hâu- tiêu chí 2 của cuộc thi; giải còn lại thuộc về công nghệ kiểm soát ô nhiễm nước- tiêu chí 1 của cuộc thi. Cả 3 bài thi đều rất sáng tạo, đều có hàm lượng khoa học rất cao, là các ý tưởng rất mới cả về khoa học và thực tiễn;
- Cả 3 tác giả đoạt giải đều trình bày bài thi bằng tiếng Anh rất chuẩn.Trao đổi thảo luận với Ban giám khảo rất tự tin và hăng say. Các Trưởng đoàn (Nhà tổ chức cuộc thi Quốc gia ) đều có mặt nhưng hầu như không cần hỗ trợ gì cho các em;
- Cả 3 đều là nữ sinh và đều đến từ các nước phát triển
6. Sự tham gia của nhóm học sinh Việt nam
Nhóm học sinh Việt nam dự thi năm nay gồm 3 nữ sinh lớp 11 chuyên sinh trường Trung học Phổ thông chuyên Thái Nguyên là Trần Thị Trà Giang, Đặng Thị Hoàng Hà và Bùi Kim Ngân. Đề tài của nhóm học sinh Việt nam tập trung về các giải pháp giáo dục và truyền thông bảo vệ nguồn nước cho học sinh từ cấp Mầm non đến phổ thông trung học. Nhóm tác giả đã dày công tổ chức các chương trình ngoại khóa, làm các videoclip và xây dựng trang WEB để quảng bá về các nội dung trên.Tất cả các thành viên ban giám khảo sau khi phỏng vấn đều đánh giá tốt nội dung thi của đoàn Việt Nam nhưng do đề tài không đáp ứng cả 3 tiêu chí của cuộc thi (nói cách khác là lạc đề) nên không đoạt giải. Nhóm tác giả cũng trình bày lưu loát bằng tiếng Anh (do đã chuẩn bị và học thuộc từ nhà), nhưng khi Ban giám khảo hỏi thì nghe chưa hiểu được, nhiều câu hỏi phải có phiên dịch của trưởng đoàn. Khi đã hiểu câu hỏi qua phiên dịch thì trả lời lại không tốt (cả về nội dung lẫn tiếng Anh) và thiếu tự tin.
Tuy nhiên nhóm học sinh Việt Nam lại thu hút không chỉ Ban giám khảo cuộc thi mà cả thí sinh đến từ các nước khác bằng sự duyên dáng đầy nữ tính khi trình bày bài thi, bằng tà áo dài thướt tha, bằng tiết mục “Hát múa Trống cơm” với bộ áo tứ thân trong buổi giao lưu văn hóa giữa thí sinh các nước, bằng sự hồn nhiên thân thiện trong ứng xử. Có lẽ nhóm học sinh Việt nam là nhóm được đề nghị chụp ảnh chung nhiều nhất.Thậm chí đến lúc chia tay ra sân bay về nước, nhiều học sinh các nước đã đến tiễn, chuyển giúp vali cho các bạn Việt nam, có người còn rơm rớm nước mắt. Bao nhiêu lời tạm biệt chân tình “Good Bye”, “See you again”, bao nhiêu cái xiết tay trìu mến dường như vẫn không đủ. Không thành công trong bài thi nhưng các nữ sinh Việt nam đã thành công trong việc quảng bá hình ảnh và văn hóa Việt nam.
Nhóm học sinh Việt nam nhận chứng chỉ cuộc thi
7. Về các cuộc thi tương lai
Học sinh Việt nam đã 6 lần dự thi nhưng chưa một lần đoạt giải. Để đoạt giải trong các kỳ thi sau cần áp dụng đúng các tiêu chí và thang điểm của SJWP khi chấm và lựa chọn bài thi trong nước đi dự thi Quốc tế. Khả năng trao đổi tiếng Anh của các tác giả cũng là một tiêu chuẩn quan trọng. Lịch sử các giải SJWP đã qua cho thấy việc báo cáo viên trình bày và trao đổi lưu loát bằng tiếng Anh rất có ý nghĩa trong đánh giá kết quả thi. Nên chăng việc trinh bày và thảo luận bằng tiếng Anh là nội dung vòng thi cuối cùng trong số các bài thi đã đoạt giải quốc gia để chọn bài dự thi Quốc tế? Và vì thế bài dự thi Quốc tế không nhất thiết phải là bài đoạt giải nhất Quốc gia? Bởi lẽ vấn đề SJWP quan tâm không nhất thiết phải đúng là vấn đề trong nước mà Việt Nam quan tâm./.