quản lý tòa nhà

Trong Đại lễ 1000 năm Thăng Long - Hà Nội, Hồ Gươm bị hỏng một vật thể vô giá, đó là cây lộc vừng 9 gốc thuộc hàng đại thụ đẹp nhất, gây ấn tượng và thu hút lòng người Hà Nội và khách thập phương nhiều nhất, là chủ đề để các văn nghệ sĩ sáng tác nhiều nhất.

Nhà tôi hay tin một gốc lộc vừng Hồ Gươm vừa bị người làm gãy trong đêm 10-10 sửng sốt như mất đi một kỷ niệm thiêng liêng nhất đã gắn bó suốt thời thơ ấu.

Trẻ nhỏ Hà Nội bây giờ ít ai dám ra chỗ cây lộc vừng 9 gốc chơi lang thang, bởi bố mẹ không yên tâm, vì không an toàn do xe cộ và người đông quá.

Cách đây hơn 50 năm, Hà Nội còn thưa thớt, hầu như chiều nào nhà tôi cũng cùng hai cô em gái của Nguyễn Cường ở phố Hàng Bạc, mấy bạn ở phố Cầu Gỗ, Hàng Bè ra chơi ở gốc cây lộc vừng. Mùa hoa thì nhặt những bông hoa đỏ như ngọc xâu vào những sợi chỉ làm vòng cổ, vòng tay, cuốn cả lên đầu làm cô dâu. Mùa lá rụng vàng thì thi nhau tìm những chiếc lá đẹp nhất, xinh nhất rồi chấm điểm xem ai được điểm cao.

Trong một năm lộc vừng cho mấy vụ hoa, vụ chính đúng dịp Giải phóng Thủ đô. Ảnh: tác giả cung cấp

Thời cụ Võ An Ninh còn ở Hà Nội, cụ thích nhất chụp tháp Rùa có cây lộc vừng hoặc cây liễu làm tiền cảnh. Vào đầu thập niên 1980, tôi hay đến nhà thăm cụ ở 36 phố Tuệ Tĩnh. Có lần cụ bảo trời hôm nay chụp ảnh được đấy, tôi mời cụ ngồi lên booc-ba-ga để đưa cụ đi, cụ bảo cứ để cụ tự đi, ngồi sau xe không quen. Cụ đạp chiếc xe mini đi phăng phăng, đến nhà anh Hà Tường ở đầu phố Tô Tịch, uống chén nước chè, khóa xe để ở cửa rồi ba bác cháu cùng đi bộ ra Hồ Gươm.

Cụ bảo: Trời hôm nay hơi mù lại lặng gió, tháp Rùa có bóng, chụp ảnh sẽ đẹp lắm đấy.

Ngày ấy, khoảng giữa cây lộc vừng 9 gốc và cầu Thê Húc có hai cây liễu to rất đẹp. Lá liễu về già đã rụng hết, chỉ còn cành uốn cong mềm mại, cả ba chúng tôi cùng chụp. (Cây liễu bị bão làm gẫy, có thời gian dài Hồ Gươm không có cây liễu nào, nay thì đã trồng nhiều).

Vì những con người vô ý thức đã làm hỏng cây lộc vừng đúng ngày vui của dân tộc. Ảnh: tác giả cung cấp

Ngày ấy phim ảnh còn đắt lắm, không mấy ai chụp phim màu. Chụp một kiểu ảnh đen trắng phải rình rập lâu lắm mới bấm máy. Chụp 5 kiểu ảnh về một chủ đề đã là hoang. Khi đến cây lộc vừng 9 gốc, tôi chụp được hai kiểu thì hết phim, cụ nói: "Bác còn phim đây, Thành cứ chụp nữa đi". Nhưng tôi không dám động đến phim sáng tác của cụ. Tôi để ý thấy cụ với nghệ sĩ nhiếp ảnh Hà Tường cũng chỉ chụp thêm 4-5 kiểu.

Trước khi ra về, cụ tựa lưng vào gốc cây lộc vừng ngoài cùng, chúng tôi hay gọi là gốc cây thứ 9 (đếm từ trái sang phải) phía đền Ngọc Sơn rồi nói: "Hà Tường, chụp cho bác kiểu này".

Tôi thấy anh Hà Tường chụp hai kiểu ở hai góc độ khác nhau. Trên đường ra về cụ tâm sự: "Cây lộc vừng này chẳng khác gì bonsai đối với Hồ Gươm, tuy trông thế nhưng cũng có tuổi mấy trăm năm chứ không ít. Cây có 9 gốc tượng trưng cho sự giàu sang, lộc đỏ đến với nhân dân Thủ đô một cách viên mãn, no đủ. Chắc chắn có trước khi người Pháp đến Hà Nội, khi bác còn nhỏ đã trông thấy nó to như thế này rồi".

Về sau, bức ảnh anh Hà Tường chụp cụ Võ tựa gốc cây lộc vừng thứ 9 được giải trong triển lãm ảnh nghệ thuật "Việt Nam - đất nước, con người".

Thế là một kỷ vật đối với cụ Võ An Ninh - cây đại thụ trong giới nhiếp ảnh Việt Nam đã theo người ra đi.

Cụ Võ An Ninh rời khỏi cuộc đời khi đã hưởng dương trên 100

(Tuần VN, 21/10/2010)