Ðợt phong tặng lần thứ nhất tại Hà Nội năm 2010 nhân kỷ niệm Ðại lễ 1000 năm Thăng Long - Hà Nội cho tiêu chí cây gỗ hoặc cây thân gỗ, đơn lẻ, quần thể mọc tự nhiên hoặc trồng. Ðây là những cây nằm trong "Danh mộc cổ thụ", gắn liền lịch sử, mang giá trị văn hóa, có tính chất giáo dục, xã hội... Về tuổi, cây di sản tự nhiên sẽ là cây sống hơn 200 năm và cây trồng phải sống hơn 100 năm.
Sau ba năm, tính đến nay, cả nước đã có hàng trăm cổ thụ được vinh danh "Cây di sản Việt Nam", trong đó có những cá thể đặc biệt quý hiếm với cả thế giới như: Cây táu ở Việt Trì (Phú Thọ) hơn 2.000 năm tuổi; cây chò ở Vườn quốc gia Cúc Phương (Ninh Bình) hơn 1.000 năm tuổi; cây sa mu dầu hơn 1.000 năm tuổi, cao 70 m ở Vườn quốc gia Pù Mát (Nghệ An), hay cây dã hương ở Tiên Lục (Lạng Giang, Bắc Giang) cũng hơn 1.000 tuổi (đây là một trong hai cây dã hương cổ nhất thế giới có tên trong Từ điển Bách khoa của Pháp năm 1932).
Hội Bảo vệ thiên nhiên và Môi trường Việt Nam là tổ chức xã hội đi tiên phong trong việc bảo vệ cây quý, trong đó vai trò của cộng đồng quyết định đến sự thành công trong việc bảo vệ những cây đã được gắn biển "Cây di sản Việt Nam". Việc tổ chức công nhận vinh danh và gắn bia "Cây di sản Việt Nam" là sự kiện đáng chú ý nhằm góp phần nâng cao ý thức trách nhiệm của cộng đồng trong việc bảo vệ nguồn gen quý hiếm, giữ gìn truyền thống lịch sử, văn hóa quốc gia và bảo vệ đa dạng sinh học và môi trường Việt Nam.
Nhận thức được tầm quan trọng này, nhiều nơi trong cả nước đã và đang tìm hiểu, đăng ký danh hiệu cây di sản cho địa phương mình với mục đích những cổ thụ có giá trị được bảo vệ bằng chính những danh hiệu cao quý đó. Tuy nhiên, kinh phí bảo vệ cây di sản hiện vẫn là một khó khăn.
Theo thông lệ, khi đi kèm với một tấm bằng công nhận về danh hiệu phải có một khoản kinh phí hỗ trợ đi kèm, một mặt mang tính ước lệ về giá trị được tôn vinh, mặt khác cũng là một nguồn hỗ trợ quan trọng nhằm bảo vệ, chăm sóc đối tượng được tôn vinh đó. Với một tổ chức hội, việc huy động vật lực cho hoạt động này không gì khác ngoài sự kêu gọi các "mạnh thường quân", các cơ quan quản lý nhà nước hỗ trợ.
Việc làm này có ý nghĩa khi được sự ủng hộ của cộng đồng xã hội và khi đó, "Cây di sản Việt Nam" cũng có điều kiện để trường tồn cùng danh hiệu được phong tặng, tránh như trường hợp đáng tiếc xảy ra với hai cây di sản hàng nghìn năm tuổi vừa bị chết tại đền Voi Phục, phường Thụy Khuê, quận Tây Hồ, Hà Nội.
Ðược biết, tới đây Hội Bảo vệ thiên nhiên và Môi trường Việt Nam sẽ cho xuất bản cuốn sách "Cây di sản Việt Nam". Những cây đã được công nhận là cây di sản Việt Nam sẽ được đưa vào cuốn sách nhằm giới thiệu tới độc giả hơn 30 loài cây đã được vinh danh trong thời gian qua.
Chúng ta hoan nghênh các nhà khoa học, các tổ chức xã hội đã cố gắng trong hoạt động của mình nhằm bảo vệ và tôn vinh giá trị văn hóa, tinh thần Việt Nam nói chung và Cây di sản Việt Nam nói riêng, song cũng không quên bổn phận của mình là đóng góp công sức, trí tuệ, tài chính cho hoạt động ý nghĩa này. Có như vậy thì giá trị tôn vinh mới được bảo tồn và phát triển.
VŨ THÀNH
(Nhandan online)