Năm 2017, các nhà khoa học trên thế giới đã phát hiện 157 loài mới tại khu vực 5 nước Tiểu vùng sông Mekong Mở rộng, trong đó 58 loài được tìm thấy tại Việt Nam.
Thông tin này vừa được WWF công bố trong Báo cáo Các loài mới được phát hiện, trong đó bao gồm 3 loài động vật có vú, 23 loài cá, 14 loài động vật lưỡng cư, 26 loài bò sát và 91 loài thực vật, được phát hiện tại Campuchia, Lào, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam.
Để có được kết quả này, các nhà khoa học đã phải dấn thân tìm tòi trên núi cao, tại những khu rừng rậm, các con sông suối và các khu đồng cỏ rậm rạp và thường là trong các điều kiện khắc nghiệt.
Con số 157 đồng nghĩa với việc cứ một tuần, 3 loài mới được phát hiện trong khu vực trong năm 2017.
Tại Myanmar, 39 loài mới đã được ghi nhận, một kết quả tích cực đối với việc chính phủ này cho phép thực hiện các nghiên cứu và bảo tồn thực địa. Trong tương lai, Myanmar thể sẽ phát hiện thêm nhiều loài mới hơn nữa.
Thái Lan đóng góp 35 loài mới, Lào 24 loài và Campuchia 8 loài.
Một loài cóc nhỏ với hai cặp sừng nhọn được đặt tên theo một loài yêu tinh của phương tây: “Cóc núi tiểu yêu tinh” do chúng được phát hiện tại các khu rừng trên núi cao mù sương và đầy rêu của Việt Nam – sinh cảnh phù hợp với nơi ẩn náu của các loài “yêu tinh” trong truyện cổ tích. Ảnh: Nikolay A. Poyarkov
Báo cáo cũng cho thấy, việc săn bắt và buôn bán động thực vật hoang dã và mất sinh cảnh đang là những lý do chính đẩy các loài của khu vực biến mất trên diện rộng.
Tại các khu chợ vùng Tam giác Vàng, nơi giáp ranh giữa Thái Lan, Myanmar, Lào và Trung Quốc, các loài có nguy cơ tuyệt chủng cao được bày bán công khai hoặc vận chuyển tới các quốc gia láng giềng nơi có nhu cầu cao về sản phẩm các loài động vật hoang dã (ĐVHD).
Tại Việt Nam, một cuộc chiến đang diễn ra để cứu các loài hoang dã nguy cấp khỏi bẫy của thợ săn, được đặt khắp nơi trong các khu rừng.
Mức độ và tác động của mối đe doạ này đã lan tới cộng đồng quốc tế; các tổ chức quốc tế, trong nước hiện đang làm việc với các cơ quan chức năng địa phương, huy động sự hợp tác của kiểm lâm và cộng đồng nhằm loại bỏ bẫy thú bất hợp pháp trong rừng, nâng cao nhận thức về tác động của việc tiêu thụ ĐVHD lên tới sự sống còn của các loài quý hiếm của Việt Nam.
Theo báo cáo Hành tinh sống mới đây nhất của WWF, trong vòng 40 năm qua, quần thể các loài động vật hoang dã (ĐVHD) đã giảm 60%.
Tại khu vực Tiểu vùng sông Mekong Mở rộng, sự sụt giảm quần thể các loài có lẽ còn tệ hơn, bởi sinh cảnh của các loài hoang dã bị phá huỷ trên diện rộng và ở nhiều nơi trong khu vực việc săn bắt trái phép diễn ra ở quy mô công nghiệp.
Ông Stuart Chapman, Giám đốc Bảo tồn của khu vực châu Á Thái Bình Dương, cho biết: “Còn rất nhiều loài đang chờ các nhà khoa học phát hiện. Khu vực Mekong có thể bảo tồn sự đa dạng các loài độc đáo của mình bằng cách thiết lập các khu bảo tồn rộng lớn cho các loài hoang dã, cùng với việc tăng cường nỗ lực đóng cửa các thị trường buôn bán động thực vật hoang dã.”
Tiến sỹ Evan Quah, ĐH Sains, Malaysia tin rằng, việc nhóm nghiên cứu của ông phát hiện ra loài rắn mới tại lưu vực sông Salween, Myanmar cho thấy đây là một khu vực giàu đa dạng sinh học chưa được biết tới. Tiến sỹ cũng tin nếu tiếp tục thực hiện các nghiên cứu toàn diện khác, nhiều loài mới sẽ còn được phát hiện tại khu vực này.
"Đằng sau mỗi khám phá là mồ hôi, máu và nước mắt. Và chúng ta phải chạy đua với thời gian để công bố các loài này, để có thể bảo vệ chúng trước khi quá muộn.”, ông Stuart Chapman nói.
Trong khi đó, các nhà khoa học thường phải đợi một loài được chính thức được xác nhận và miêu tả là một loài mới rồi mới công bố phát hiện của họ. Đây là một quá trình mất nhiều thời gian, do đó thời gian phát hiện và thời gian công bố có thể cách xa nhau, như một số loài được miêu tả trong báo cáo.
|
Nhiều luật mới đã được ban hành để ngăn chặn hoạt động buôn bán ĐVHD tại khu vực Tiểu vùng sông Mekong Mở rộng. Tại Việt Nam, bộ luật hình sự mới, có hiệu lực từ đầu năm 2018, đã tăng mức xử phạt tối đa đối với loại tội phạm liên quan tới ĐVHD từ bảy năm tới 15 năm tù.
Tại Myanmar, buôn bán ĐVHD được coi là bất hợp pháp tại Yangon.
Tại Lào, Thủ tướng đã ban hành một Lệnh mới về buôn bán ĐVHD, theo đó nhiều sản phẩm làm từ ĐVHD bị thu giữ.
Tuy nhiên, lệnh cấm buôn bán ngà voi tại Trung Quốc mới đây có thể sẽ dẫn tới một sự thay đổi trong thị trường ngà voi, theo đó áp lực đối với các loài ĐVHD trong khu vực sẽ gia tăng.
|
Hình ảnh một số loài mới đã đước phát hiện và công bố lần này:
Loài vượn Skywalker Hoolock nằm trong danh sách 25 loài động vật linh trưởng bị đe doạ nhất trên thế giới. Ảnh: FanPengfei
Một loài thảo mộc Thismia mới được phát hiện tại Lào nhưng đã được đưa vào danh sách các loài bị đe doạ do sinh cảnh của chúng đang bị phá huỷ bởi hoạt động khai thác đá vôi. Ảnh: StephanGale
Loài rắn bùn tại lưu vực sông Salween, Myanmar, tuy mới được phát hiện nhưng đã bị đe doạ bởi sinh cảnh bị xâm lấn từ các hoạt động nông nghiệp. Ảnh: Evans.H.Quah
Một loài tre được tìm thấy tại vùng núi Cardamon của Campuchia. Chúng có gốc hình củ và mọc ở ven đường, do đó dễ bị chặt phá. Ảnh:F.Merklinger
Một loài cá da trơn trông giống hình bánh kếp đã được phát hiện tại vùng nước lạnh chảy xiết của Khu bảo tồn Hponkan Razi, Myanmar. Ảnh: Xiao - Yongchen
Một loài thằn lằn có ngón hình lá đã được tìm thấy tại Khao Sam Roi Yot hay còn gọi là: “Ngọn núi với ba trăm đỉnh núi”, Thái Lan. Loài này có hai sọc kẻ chạy đuổi nhau từ mõm đến đuôi. Ảnh: M. Sumontha
Một loài dơi, với túm lông trên đầu giống như tóc của ca sỹ Lance Bass của ban nhạc *NSYNC, đã được tìm thấy tại vùng rừng Hkakabo Razi của Myanmar. Đây là một sinh cảnh nằm gần kề vùng núi Himalaya. Ảnh: PipatSoisook