Theo Ths Hương, cũng như thuế bảo vệ môi trường, thuế giá trị gia tăng có nhiều quy định dành ưu đãi cho một số đối tượng nhất định. Tuy nhiên dự thảo Luật thuế Môi trường không có các quy định này.
Vì vậy, về phương pháp tính thuế, dự thảo cần bổ sung theo hướng cần phân biệt mục đích sử dụng hàng hóa chịu thuế bảo vệ môi trường thành sử dụng vào mục đích tiêu dùng và mục đích kinh doanh. Nếu đối tượng sử dụng hàng hóa và tiêu dùng cần có chính sách miễn giảm thuế hoặc đánh thuế trên số lượng hàng hóa tiêu thụ.
Ví dụ một người sử dụng xe máy để đi lại hàng ngày nếu sử dụng từ trên 10 lít xăng trở lên mới bị đánh thuế, nhưng nếu họ sử dụng xe máy để làm xe ôm hoặc vận chuyển hàng hóa thì phải chịu thuế từ lít đầu tiên. Tuy nhiên cách tính thuế này sẽ khó phân biệt được đâu là mục đích kinh doanh, đâu là mục đích tiêu dùng.
Do vậy, “Tôi đề nghị dự thảo cần bổ sung mức tiêu dùng hàng hóa tối thiểu không phải nộp thuế bảo vệ môi trường.”, Ths Hương nói.
Chẳng hạn một người sử dụng dưới 10 lít xăng trong một tháng không phải nộp thuế, còn nếu sử dụng từ 10 lít xăng trở lên phải chịu thuế. Nếu quy định theo hướng này sẽ động viên người tiêu dùng hạn chế sử dụng hàng hóa chịu thuế bảo vệ môi trường mà vẫn tuân thủ nguyên tắc người nào gây ô nhiễm phải chịu thuế bảo vệ môi trường.
Quốc hội cần xem xét có chính sách hỗ trợ đối với người có hoàn cảnh khó khăn như hộ nghèo, gia đình có công với cách mạng, các đối tượng chính sách khác.
Để làm được điều này, “Tôi đề nghị dự thảo bổ sung thêm quy định về miễn thuế, giảm thuế bảo vệ môi trường đối với một số đối tượng nhất định tránh những khó khăn cho họ khi luật này có hiệu lực. Bởi lẽ mục tiêu ban hành thuế là nhằm hướng tới điều chỉnh hành vi, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, không đặt quá cao mục tiêu thu ngân sách.”
PGS.TS Nguyễn Đình Hòe, trưởng ban phản biện xã hội, Hội Bảo vệ Thiên nhiên&Môi trường Việt Nam, nói thuế bảo vệ môi trường cuối cùng dồn phần lớn, nếu không muốn nói là dồn hết, lên người tiêu thụ, tức toàn thể nhân dân. Tuy nhiên dự thảo luật còn coi “người nộp thuế môi trường” là một khối đồng nhất.
Trên thực tế, họ khác hẳn nhau về mức sống, sinh kế, nhận thức, và mức ưu tiên được hưởng trong chính sách xã hội. Tiêu dùng và sản xuất là hai mặt không tách rời của nền kinh tế. Đã là thuế đánh vào sản phẩm thì không thể phân biệt rạch ròi thuế đánh riêng vào nhà sản xuất và thuế đánh riêng vào người tiêu dùng.
Bất cứ thuế đánh vào hàng hóa nào cũng được chia sẻ bởi cả nhà sản xuất và người tiêu dùng. Đường cầu với hàng hóa càng ít co dãn (mặt hàng thiết yếu, ít có mặt hàng thay thế, v.v…) thì người tiêu dùng phải gánh phần thuế càng lớn. Do đó dự thảo luật chưa thuyết phục được người đóng thuế.
Theo khung thuế nêu trong dự thảo, dự kiến số thu thuế môi trường thu được theo mức thuế tối thiểu khung khoảng 14.300 tỷ đồng/năm, với mức thu tối đa khoảng 57.000 tỷ đồng/năm nộp vào ngân sách.
Nếu chia trung bình giá trị thuế bảo vệ môi trường theo hàng năm là 57.000 tỷ đồng cho 40 triệu dân thuộc lực lượng lao động thì thuế môi trường bình quân sẽ là 1.425.000 đồng/người/năm, tương đương khoảng bảy tháng thu nhập của người thuộc diện nghèo nông thôn và khoảng 5,5 tháng thu nhập của người nghèo đô thị Việt Nam (chuẩn nghèo quốc gia giai đoạn 2006 - 2010).
Nếu nói thuế môi trường của ta còn thấp hơn mức thuế môi trường của nhiều nước trên thế giới thì cũng nên lưu ý thu nhập bình quân của người Việt Nam đứng hàng thứ bao nhiêu trên thế giới.
Vì vậy, dự thảo Luật thuế Môi trường hiện có, nếu được áp dụng, sẽ tạo thêm gánh nặng cho sự nghiệp xóa đói giảm nghèo, nhất là ở khu vực nông thôn, và trong bối cảnh nền kinh tế hiện nay vẫn cần kích cầu tiêu dùng và công nghiệp hóa nông thôn.