Phó Hội Viên – VACNE
Thế là, theo ý tưởng đã được chấp nhận, 4 ông già ngồi trao đổi quanh bàn cà phê về sự suy giảm đa dạng sinh học (ĐDSH). Ông Thứ trưởng nước nọ đã phải công khai thừa nhận là ĐDSH của họ đang mất đi, đặc biệt là nguồn gien. Chưa thật rõ lắm, bên đó người ta coi trọng tri thức bản địa gắn với nguồn gien ghê lắm cơ mà. Cả một nền y học của họ gắn với cây con bản địa, làm gì có chuyện mất nhỉ. Hay lại có anh nào xỏ xiên, bỏ tiền ra mua thật đắt các nguồn gien bảo thủ, giống như ai đó đang làm ở đâu đó. Một trong 4 ông nhấm nhẳng nhận xét.
- Thôi đi, ông thứ 2 lên tiếng. Ở mấy tỉnh sát biên giới ta, nhiều đại gia bên đó bỏ tiền mua tất cả các cây lớn nhỏ, cây dại càng tốt, không phân biệt quý hiếm. Nhiều cây dài vài chục mét đắp chiếu đi từ Lao Bảo theo suốt chiều dài ven biển nước ta, rồi chui vào vườn cây hàng nghìn hecta của họ. Hỏi để làm gì, họ bảo để sau này bán lại cho các vị. Với lại, biến đổi khí hậu, không làm thì cây nó cũng tự bò lên phía Bắc.
- Chà chà, sợ nhỉ, nhìn xa trông rộng thật. Ông thứ 3 chen vào. Ta thì ra sức giữ mấy cây sưa, chẳng biết giá trị thực hư thế nào. Bà con cứ nhổ xim muông, cỏ dại đem bán. Cứ cao giá là bán, có vẻ như người mua không cần lựa chọn. Ghê gớm thật.
Ông thứ 4 trầm ngâm từ nãy. Những việc như vậy ai cũng biết, nhưng xếp lại với nhau và nhận ra là cái gì thì có vẻ như chưa ai biết, hoặc giả lại rơi vào điệp khúc, “biết rồi, khổ lắm, nói mãi”. Còn bao nhiêu chuyện tày trời chưa giải quyết được đây này. Tặc lưỡi một cái, ông này phán.
- Thì cùng lắm như Singapore chứ gì. Dân Việt Nam ta đa phần mơ có được môi trường sạch đẹp như Singapore. Nhưng đa phần các chuyên gia môi trường Châu Âu, Châu Mỹ lại đánh giá rất thấp cái môi trường đấy, vì đó là môi trường nhân tạo sau khi họ đã phá đi trên 90% ĐDSH tự nhiên của vùng đất. Cái triết lý tạo lập môi trường kiểu đó không chấp nhận được, đừng có mà noi theo, đúng không nào.
- Có vẻ không đúng ông anh ạ. Ông thứ 1 rụt rè nhận xét. Bằng chứng là nghệ thuật bonsai của Nhật, là thú chơi cây cảnh từ ngàn đời nay của dân ta. Tất cả đều uốn éo, lên sẹo, mốc da. Ăn nhau cái cách bình luận, xuýt xoa thế này thế nọ. Lại còn liên hệ với phong cách, tính cách dân tộc, con người nữa chứ. Rồi lại gắn những ý tưởng rất kêu như “đưa thiên nhiên vào ngôi nhà bạn”. Đủ không nào?
- Chưa đủ đâu. Ông thứ 2 tiếp lời. Cái đa dạng của tự nhiên được thay bằng cái đơn điệu của ý muốn chủ quan. Trong xây dựng chẳng hạn, trước tiên là làm mặt bằng xây dựng đã. Tức là tạo ra một mặt bằng phẳng để thiết kế và xây dựng. Sườn đồi à, san ủi cho phẳng đã. Hồi xa xưa khi Cuba xây khách sạn Thắng Lợi bên bờ Hồ Tây, bàn dân thiên hạ mình chê ỏng chê eo vì họ không biết cách lấp hồ mà xây. Anh nào dựa vào độ dốc mà làm nhà là ngu, không được học.
- Lạc đề rồi, ta đang nói ĐDSH cơ mà. Ông thứ 3 ngăn cơn sục sôi của ông thứ 2 lại. Rồi tiếp. Nghiên cứu Báo cáo hiện trạng của ta, tôi thấy nguy lắm rồi. Bộ Tài nguyên và Môi trường chỉ rõ là ĐDSH suy giảm nghiêm trọng do các hệ sinh thái tự nhiên bị suy thoái, các loài tự nhiên bị suy giảm, nguồn gen quý hiếm chưa được bảo tồn hợp lý. Thế đã đủ chưa ông anh. Nghe hỏi vậy, ông thứ 4 vẫn được gọi là ông anh lại nhấm ngụm cà phê. Chắc là tìm kế hoãn binh để suy nghĩ. Từ từ đặt ly cà phê xuống, ông này chậm rãi.
- Tạm đủ thôi. Nêu được như vậy là tốt rồi, nhưng nếu được phép, tôi xin bàn thêm thế này. Nói đến ĐDSH là phải nói đến tri thức bản địa. Ta chưa chú ý đúng mức đến vấn đề này. Thứ nữa, thế nào là nguồn gen quý hiếm. Có những cái mãi sau này ta mới biết là quý, có cái chưa rõ đến khi nào mới biết là quý thì sao. Cho nên, như có người nào đó nói, ĐDSH là cái quý nhất của sự sống, cần bảo vệ tất cả. Đừng lấy cái hiểu biết còn rất ít, rất nông, rất phiếm diện ra để phán xét cái vô cùng của ĐDSH. Chắc chắn là những phán xét đó không đúng.
- Chà chà, 3 ông khách còn lại đều ngớ người ra. Thế thì còn phải học nhiều đây, ông khách số 3 nói. Ông thứ 2: Xem thế này thì nguy to, ta phải bảo tồn mạnh vào, kẻo họ lấy hết. Ông thứ 1: thế có phải là mất an ninh môi trường không ông anh.
- Phải, ông thứ 4 nói. Nhưng để mai ta bàn tiếp về an ninh môi trường, một nội dung mới, đặc sắc, lần đầu tiên được đưa vào báo cáo hiện trạng. Còn bây giờ, mời anh em uống nốt kẻo phí. Cà phê G-150 cũng lên tới 30% giá rồi còn gì. (Còn tiếp)