Rác thải điện tử chứa nhiều chất kịch độc
Mặc dù rác điện tử từ các nước phương Tây cũng có góp một phần lớn vào lượng
rác thải điện tử toàn thế giới, nhưng mối đe dọa lớn nhất lại đến từ các quốc gia thuộc khu vực khác, như Ấn Độ, Thái Lan và Trung Quốc - Tạp chí Sage (Mỹ) dẫn lời các nhà khoa học thuộc Trường đại học Okayama (Nhật Bản) cho hay.
Trên toàn cầu, rác thải điện tử tạo thành một "mỏ thành thị" có giá trị, một kho vật liệu tái chế đầy tiềm năng. Đồng thời, hàm lượng
rác thải điện tử nguy hiểm cũng tạo ra một "mỏ chất độc" cần được quản lý cực kỳ cẩn thận - Phó tổng Thư ký Liên Hợp quốc David Malone cảnh báo.
Khi thải ra môi trường,
rác thải điện tử có thể gây rò rỉ hóa chất và kim loại nặng ra không khí, đất, nước và thực phẩm, được ví như quả bom hẹn giờ đối với sự sống của trái đất.
Các loại
thiết bị điện tử đều có chứa rất nhiều hóa chất độc hại, đặc biệt là 6 chất kịch độc có thể gây tác hại cho con người khi trở thành rác thải điện tử và bị xử lý không đúng cách.
Theo thống kê của Chương trình Môi trường Liên Hợp quốc (UNEP), trong rác thải điện tử có chứa hơn 1.000 hợp chất khác nhau, chủ yếu là thành phần kim loại nặng, kim loại quý, các chất hữu cơ cao phân tử khác… trong đó có chứa nhiều chất độc hại gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng và ảnh hưởng đến sức khỏe con người.
Tại Diễn đàn Công nghệ Thông tin Xanh (Green IT) năm 2012, ông Trần Quang Hùng, Phó tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp Điện tử Việt Nam, cảnh báo các thiết bị điện tử chứa rất nhiều chất gây hại cho sức khỏe con người. Chẳng hạn, trong mạch in có tới 15 loại hoá chất như đồng, chì, sắt, niken, kẽm, sợi thủy tinh (2 hoá chất nguy hiểm nhất là chì và cadmium); pin, ắc quy, ống đèn hình trong monitor hoặc tivi đời cổ cũng có 2 chất rất nguy hiểm là cadmium và ôxit chì; các loại công tắc, màn hình phẳng thì chứa thủy ngân; trong tụ điện, biến thế có PBB và PBDE là 2 chất cực độc; vỏ máy nhựa, chất cách điện trong dây cáp cũng gây tác hại khi phân hủy…
Ông Hùng nêu đích danh 6 loại chất kịch độc có thể gây ra những căn bệnh nan y cho con người. Cụ thể, chì tác động đến hệ thần kinh, cơ quan tạo ra máu, ảnh hưởng đến sự phát triển trí nhớ của trẻ em thường xuyên tiếp xúc với các thiết bị này; thủy ngân tác động đến da và chức năng sinh sản; Cadmium gây hại gan, thận, làm mềm xương, gây ung thư phổi; crom 6 gây bệnh lở loét, thậm chí là ung thư da; PBB ảnh hưởng tới hệ thần kinh và suy giảm trí nhớ của con người; PBDE gây rối loạn hormon (tương tự độc tính có trong chất độc màu da cam), sinh ra những dị tật.
Chất độc có trong đồ điện tử cũ khi bị phát tán ra môi trường khó có thể nhận biết, dễ gây tâm lý chủ quan với những tác hại mà các chất độc này có thể gây ra, những hóa chất này tiềm ẩn nguy cơ gây ra các chứng bệnh rất khó chữa trị và ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe con người như bệnh ung thư, bệnh về đường hô hấp, bệnh tim mạch và thần kinh…
Khi các thiết bị trở thành rác điện tử, "trải qua" quá trình xử lý lạc hậu, thô sơ, những chất độc trên sẽ có cơ hội để "tác oai tác quái" gây nguy hiểm cho con người. " Bản thân rác thải điện tử không độc hại nhưng sẽ gây hại cho con người và môi trường khi bị xử lý, tháo dỡ, tái chế không đúng cách", ông Hùng nhấn mạnh.
Chưa kể với hành lang pháp lý khá lỏng lẻo, Việt Nam không thể kiểm soát chặt chẽ hoạt động nhập khẩu rác điện tử và đang trở thành một
bãi rác điện tử của thế giới. Việc xử lý rác thải điện tử chủ yếu tập trung ở khu vực tư nhân nhỏ lẻ với công nghệ thô sơ (các vựa thu gom rác điện tử chỉ dùng búa, tuốc nơ vít, xô, coóng... để tháo dỡ, lấy linh kiện, bán lại phụ kiện; hoặc phân kim một số chất ngon ăn như bạc, vàng...).
Về nguyên tắc, không thể tiêu hủy rác thải điện tử theo cách xử lý rác thải sinh hoạt thông thường, nếu đốt thì 6 chất cực độc sẽ làm ô nhiễm không khí (nhất là chì, cadmium,..) còn nếu chôn thì ô nhiễm nguồn nước. Thế nhưng, hầu như vẫn chỉ có 2 cách này được dùng để xử lý rác điện tử.
Với những tác hại đáng sợ của hóa chất có trong
thiết bị điện tử, đã đến lúc Chính phủ, các Bộ, ngành liên quan và cả người tiêu dùng cần có ý thức đúng đắn hơn về vấn đề rác thải điện tử