Phản đề 5. Không tính đến phản ứng ngược của hệ thống.

TẢN MẠN MÔI TRƯỜNG

Thứ Ba, 12/07/2011 | 11:02:00 AM

Nhiều khi muốn tốt hóa xấu. Đó là do nhà quản lí không dự liệu được tính phản ứng ngược của hệ thống môi trường định quản lí. Bản chất của hệ thống là có thể phản ứng ngược các tác động từ bên ngoài.

Dr. Cà Xáy VACNE

Cha mẹ dạy bảo rất đúng nhưng nhiều trẻ em cứ làm ngược lại; học sinh quá chăm học có thể biến thành “con mọt sách tự kỷ”; việc bơm hút nước ngầm để tưới cây nhằm cải tạo các vùng khô hạn lại thường làm đất đai bị khoáng hóa phải bỏ hoang; phân luồng giao thông có chỗ lại làm giao thông ách tắc hơn; đầu tư, cải thiện các khu dân cư ổ chuột, xây dựng các khu nhà cho thuê rẻ tiền cho lao động ngoại tỉnh nhằm giảm thiểu tác động xấu của môi trường đối với các khu ở của người lao động nhập cư tự do lại có thể làm gia tăng dòng di dân tự do nông thôn - đô thị vốn không thể kiểm soát được; tự động hoá và đổi mới công nghệ để tăng năng suất có thể làm gia tăng thất nghiệp; giải phóng mặt bằng để xây dựng khu công nghiệp nhiều khi lại biến một bộ phận nông dân mất đất thành người lang thang; dùng bèo Nhật Bản để làm sạch thuỷ vực ô nhiễm có thể lại gây ô nhiễm đất ở những vị trí vứt bỏ hay chôn lấp bèo v.v…

Hệ thống có những chức năng khác nhau do sự tương tác giữa các yếu tố cấu thành, nhiều khi rất khó phát hiện. Chúng tương tác để làm cho hệ thống ổn định “vốn như chúng là” và do đó có thể tạo ra các phản ứng dẫn đến kết quả khó lường. Hiện tượng đó được gọi là phản ứng ngược của hệ thống. Một tác động từ bên ngoài (ví dụ thực thi một quy định hay tiến hành một hành động nhằm thay đổi hệ thống) luôn luôn bị tính phản ứng ngược lái hệ thống theo hướng không mong đợi.

Khi có một dự án mới, người ta có thói quen chỉ ca ngợi một chiều cái tốt cái lợi của nó. Bỏ qua lí do xã hội của cách ca ngợi một chiều này, còn có những lí do khác do bản chất của hệ thống (dự án) mà không dễ gì nhận diện. Tác động ngược của hệ thống khiến cho nhiều ý tưởng và dự án tốt có thể lại dẫn đến kết quả rất xấu.

Quản trị hệ thống đòi hỏi phải dự tính và ứng phó cả với các hệ quả xấu của dự án chứ không chỉ kỳ vọng với những kết quả tốt đẹp theo dự kiến ban đầu. Điều này cần được tính đến trong các báo cáo Đánh giá Tác động Môi trường (ĐTM). Tuy nhiên không ít dự án bị các nhóm quyền lợi điều khiển nên các tác động ngược thường bị lờ đi.

Kết quả là “Gieo tốt có thể gặt xấu”.

Các tin khác

Ớ ờ

(30/04/2024 04:10:PM)

ĐÓNG PHIM

(29/04/2024 09:33:AM)

QUYẾT BẢO VỆ

(20/04/2024 11:18:PM)

NGƯỜI THANH LỊCH

(15/04/2024 09:45:PM)

Cây Nghiến Di sản Lâm Bình