Say rễ cây quên cơm, quên vợ
27 năm về trước, chàng trai Đặng Văn Lương "bén duyên” với nghề gỗ lúa trong một lần lên rừng lấy củi. Lần ấy ông cùng 3 người bạn vào khu vực Đồi Nhái nhặt những gốc củi khô về nấu cám nuôi heo, ông tình cờ gặp một gốc cây hình thù giống con rồng. "Lúc ấy tôi cũng chẳng để ý vì nó lẫn trong đống củi khô. Khi đem về nhà, vợ tôi bỏ luôn vào bếp. Nhưng kỳ lạ là gốc cây này không cháy mà chỉ sém màu đen, vằn lên những khoang giống như vẩy cá xếp đan vào nhau. Thấy lạ, tôi khều ra từ bếp, đem nhúng nước thì nó ngả màu vàng nhạt. Tôi đem để cạnh bàn uống nước, mỗi lần uống trà lại lấy khăn lau chùi cho bóng”- ông Lương chia sẻ.
Những ngày sau đó, trong khi bạn bè cùng trang lứa học nghề kiếm tiền sinh sống, thì ông Đặng Lương lang thang khắp nơi, nhất là các huyện Châu Đức, Châu Pha thuộc vùng sâu, vùng xa tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu - nơi có bà con dân tộc Châuro sinh sống để tìm rễ cây có hình thù ngoằn nghèo, rồi lóc cóc trên chiếc xe đạp trở về nhà. Không có kiến thức về điêu khắc mà chỉ có lòng đam mê và nhờ bàn tay tài hoa, ông Lương đem rễ cây mài xuống đất tạo ra hình thù con chim, con rắn, tình mẫu tử. Những tác phẩm làm ra, ông đem trưng bày trên kệ sách, dưới nền nhà. Những rễ cây chưa mài thì được "xếp xó” góc sân. Thấy chồng say rễ cây quên cơm, quên vợ, bà Lý (vợ ông) can ngăn. "Ông làm gì ra tiền mua gạo thì làm. Những rễ cây ấy chẳng ra cơm, ra gạo thì nghĩa lý gì”. Ông Lương chẳng nói gì, cứ miệt mài với những rễ cây vô tri vô giác. Can ngăn không được, bà Lý tức giận đem đốt đống rễ cây, ông Lương buồn lắm. Nhưng chính những rễ cây cháy dở gặp mưa đó đã cho ông một "song long đang múa”. Có lần trời mưa tầm tã, ông lặn lội tận rừng Xuyên Mộc, móc trong lòng đất bằng được chiếc rễ cây duối người ta chặt bỏ gốc khô cằn từ lâu. Lần ấy ông bị sốt rét ốm một trận thập tử nhất sinh. Vợ con ông can ngăn "bỏ cái nghề đam mê dở hơi ấy”, song chỉ được vài hôm ông lại "chứng nào tật ấy”. Ông Lương bảo: "Những rễ cây mang hình hài con thú, bông hoa, đều là hơi thở, là nhựa sống, là niềm vui, nỗi buồn của tôi. Có rất nhiều rễ cây tôi vớt lên từ sông, từ đống rác thải, phế liệu. Bàn tay tôi đã nhiều lần bật máu vì mài dũa những rễ cây này”.
Những sản vật văn hoá sống động
Mỗi tác phẩm ông Lương làm ra đều thấm đẫm bao mồ hôi, công sức. Những rễ cây cong queo tưởng chừng như vô tri vô giác, vậy mà được ông mài dũa và "thổi cho nó linh hồn” để trở thành những tác phẩm văn hoá sống động, độc đáo có sức sống lâu bền với thời gian. Có lẽ trong từng gốc cây, từng đoạn rễ đó không chỉ chứa hơi thở, mà còn là máu thịt và linh hồn của người nghệ sĩ có tuổi mà không có danh này. Ông bảo: "Nét đẹp về niềm đam mê yêu thiên nhiên, biết làm đẹp cho đời bằng những rễ cây vô tri vô giác, điều ấy quí giá gấp trăm lần vàng bạc và hư danh. Với tôi, chỉ cần được làm những điều mình thích và có ý nghĩa cho đời là đủ, còn danh tiếng chỉ là phù du nhất thời”.
"Làm nghề này cái khó khăn nhất là gì thưa ông? Tôi hỏi. "Đó là tạo hình cho nó. Mỗi một sản phẩm có một nét riêng độc đáo. Để không bị chồng lấn ý tưởng, tôi đã nhiều đêm suy nghĩ nên đặt cho nó tên này, hay tên khác sao cho phù hợp. Chính tên gọi cho mỗi tác phẩm là chủ đề sống động, sáng tạo để tôi tạo hình. Làm nghề này không nặng nhọc nhưng phải cần mẫn, điều quan trọng là có niềm say mê” - ông Lương chia sẻ.
Đã có nhiều Việt kiều về nước chơi Tết đã ngỏ lời mua lại đôi "song long đang múa” cả nghìn đô la, nhưng ông không bán. "Anh biết vì sao không. Vì nếu tôi bán nó là bán đi niềm đam mê của chính mình”.
(Đại Đoàn Kết)