(VACNE) - Ghi chép bằng ảnh của PGS. TS Lê Trình, Ủy viên TƯ Hội Bảo vệ TN&MT Vệt Nam (VACNE) nhân chuyến công tác Côn Đảo, 21 - 23/8/2014
Lê Trình
(Ghi chép bằng ảnh nhân chuyến công tác Côn Đảo, 21 - 23/8/2014. Bạn nào đủ kiên nhẫn thì đọc toàn văn; ai không đủ thời gian thì xem ảnh minh họa)
1. Gặp thiên đàng giữa hạ giới
1.1. Thiên đường là đây
Có lẽ không đâu ở Việt Nam có một địa phương cấp huyện lại có đủ “5 không” như anh xe ôm – dân gốc Kiên Giang - nay là công dân Côn Đảo khoe: huyện không có “xã”, “ấp”, “phường”; không có người bản địa (không có gia đình nào định cư ở đây từ trước 1965); không có trộm cướp (ban đêm khách sạn, nhà dân không cần khóa cửa); không có ăn xin; không bãi giữ xe (xe máy không cần gửi khi vào chợ). “Nhân hòa” là báu vật của xã hội lại thêm “báu vật thiên nhiên”: rừng tự nhiên che phủ phần lớn các núi đá và biển xanh màu ngọc bích không gợn chút phù sa bao quanh 16 đảo lớn nhỏ thì Côn Đảo đúng là thiên đường giữa hạ giới! Mấy ngày ngắn ngủi trên đảo chính (đảo Côn Sơn) với số dân gần 8.000 người (tăng 3 lần so với năm 1990), định cư ở 10 “khu dân cư” từ Cảng Hàng không Côn Đảo (tên cũ là “sân bay Cỏ Ống) ở phía Đông Bắc men theo đường ven biển bờ Đông Nam đảo kéo dài 28 km đến cảng Bến Đầm ở cực Tây Nam tôi không bắt gặp sự cố cãi lộn, đánh nhau, ngược lại gặp mấy anh chị khách du lịch Đan Mạch, Italy hài lòng về môi trường thiên nhiên và con người nơi này. Mặc dù 100% người Côn Đảo là dân “ngoại tỉnh” đến từ nhiều vùng miền nhưng qua nói chuyện với nhiều người tôi nhận ra họ sống thuận hòa, yên tâm định cư lâu dài và tự hào nơi đây là sự chọn lựa nghỉ ngơi của nhiều người nổi tiếng như gia đình siêu sao Jolia Roberts…
1. Tác giả cùng đoàn công tác đến Cảng Hàng không Côn Đảo. Sân bay mới được nâng cấp, hiện có 5-6 chuyến máy bay loại ATR từ TPHCM ra, vào hàng ngày; có thể tiếp nhận 20 chuyến/ngày.
2. Vịnh Côn Sơn – thiên đàng giữa hạ giới: nước trong; cảnh đẹp, yên lành.
3,4. Bãi biển Côn Đảo còn hoang sơ, giản dị nhưng lại cuốn hút loại khách du lịch nước ngoài bởi sự yên tĩnh, thanh bình, an toàn, sạch sẽ.
5. Các hòn Trắc, Thỏ, Tài cách đảo lớn khoảng 2-4 km (không có người ở);6. Khu trung tâm thị trấn Côn Đảo có diện tích khoảng 5 - 6 km2 nhìn từ Chùa Vân Sơn và hồ sen có diện tích 10ha chứa nước ngọt. Côn Đảo hiện có nhà máy nước ngầm tầng sâu cung cấp đủ nước có chất lượng tốt cho toàn thị trấn.
7. Cảng Bến Đầm ở điểm cực Tây Nam đảo; 8. Hoàng hôn trên vịnh Côn Sơn
Tại trung tâm TT Côn Đảo có đến trên 20 đườngphố, phần lớn được mang tên các những người yêu nước nổi tiếng từng bị giam cầm tại đây: Phan Chu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng, Tôn Đức Thắng, Phạm Văn Đồng, Phạm Hùng, Nguyễn Đức Thuận, ….và cả danh tướng Nguyễn Huệ (sau là Hoàng đế Quang Trung). Liệu có nên đặt tên con đường nào đó là Nguyễn Ánh? vì hòn đảo này chính là nơi chúa Nguyễn và cung phi, thuộc tướng lẫn trốn quân đội Tây Sơn, sau này được vua Gia Long chính thức đặt đơn vị hành chính. Ngày nay, là quần đảo nằm giữa biển Đông, sát tuyến đường hàng hải quốc tế Côn Đảo không chỉ là thiên đường về thiên nhiên mà còn có giá trị đặc biệt quan trọng về địa lý - kinh tế - quân sự. Do vậy ta càng biết ơn các vị tiền nhân đã chiếm hữu vùng đất, vùng biển này cho nước Việt, để nơi này có tên “Côn Đảo”, “Côn Sơn” chứ không phải là “Poulo Condor”.
1.2. Làm sao giữ được “thiên đường”
Mặc dù có 16 đảo lớn nhỏ nhưng dân chúng chỉ có thể định cư trên 1 đảo lớn (Côn Sơn) vì các đảo khác hoặc không có nước ngọt, hoặc chỉ toàn núi đá dốc đứng. Đảo lớn có diện tích 51,5 km2 nhưng có trên 80% là núi đá, chỉ có vùng đất bằng ven bờ Đông Nam độ 7-8 km2 và 2 khu vực khác (ven sân bay và Bến Đầm mỗi nơi vài chục ha) là có thể xây dựng nhà cửa, sản xuất, kinh doanh bình thường. Cả dãi bờ biển phía Tây, Bắc, Đông của đảo là núi đá, dốc đứng, không thể định cư, không có bãi biển. Như vậy ngoài vùng núi thuộc Vườn Quốc gia (VQG), tổng diện tích vùng có thể lập khu dân cư, khu du lịch chỉ khoảng 15% diện tích đảo, nhưng diện tích các trại tù, di tích lịch sử đã chiếm 1/3 diện tích đất có thể ở. Khác các huyện đảo Cát Hải, Lý Sơn, Vân Đồn, Phú Quốc: trên Côn Đảo không có đất ruộng, và hầu như không có chăn nuôi để có thể tự cấp lương thực, thực phẩm.
Bãi biển Côn Đảo cát trắng đẹp nhưng hẹp và ngắn, phân bố rải rác ở bờ Đông Nam, tổng chiều dài các bãi có thể làm khu nghỉ dưỡng chỉ dưới 10 km.
Với các đặc điểm tự nhiên trên sức chứa của Côn Đảo nên dưới 15.000 dân là phù hợp và khoảng 200.000 khách du lịch/năm là hợp lý. Nếu theo Quy hoạch được Chính phủ duyệt đến năm 2030: dân số tăng đến 30.000 người, du khách 250-300.000 người; xây đường tránh khu đô thị cũ (xuyên qua vùng “lõi” của VQG), xây cáp treo (lên đỉnh núi trong VQG), xây cảng biển cho tàu biển 50-60.000 DWT… thì chắc chắn Côn Đảo sẽ không còn yên lành về xã hội , không còn bầu không khí trong lành, không còn các bãi biển sạch như hiện nay; VQG đang được bảo vệ nghiêm ngặt sẽ bị xâm hại nặng. Khi đó liệu Côn Đảo có còn là thiên đàng? Liệu Côn Đảo có còn là nơi lý tưởng để các khách du lịch lựa chọn?
Như vậy, cách đơn giản nhưng tối ưu để gìn giữ thiên đàng Côn Đảo: hãy bảo tồn nghiêm VQG cả trên đất liền và dưới biển: hãy xem lại các quy hoạch đầy tham vọng nhưng tác hại xấu đến môi trường và xã hội; chỉ gia tăng dân số hợp lý; không xây đường xuyên VQG, không xây cáp treo trong VQG chứ không chỉ lo việc vệ sinh môi trường.
(Còn tiếp)