Chủ đề Ngày Môi trường Thế giới (5/6/2012) sẽ diễn ra tại TP. Hạ Long (Quảng Ninh) “Kinh tế xanh: Có vai trò của bạn”, nhấn mạnh, để xây dựng nền kinh tế xanh, muốn tạo ra một tương lai tươi sáng, chúng ta cần suy nghĩ lại về cách phát triển kinh tế.
Thứ trưởng Bộ TN&MT Bùi Cách Tuyến đánh giá, kinh tế xanh được xem là mô hình mới, góp phần giải quyết những thách thức mang tính toàn cầu như biến đổi khí hậu, cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên, an ninh năng lượng, an ninh lương thực. Trước tình trạng suy thoái tài nguyên thiên nhiên, sự tăng nhanh chóng việc phát thải khí nhà kính và ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, kinh tế xanh sẽ là xu hướng phát triển tất yếu và là lựa chọn hàng đầu của nhiều quốc gia trên thế giới.
Việt Nam đã tiếp cận với kinh tế xanh bằng những chương trình cụ thể. Điều này khẳng định quyết tâm của Chính phủ trong việc thực hiện mục tiêu tái cơ cấu kinh tế trong phát trển bền vững, giảm nhẹ tác động của BĐKH.
Mới đây, các nhà tài trợ và tổ chức quốc tế cũng đánh giá rất cao Dự thảo Khung Chiến lược Tăng trưởng xanh 2011-2020 và tầm nhìn đến năm 2050 của Việt Nam với mục tiêu tổng quát là nhằm thay đổi mô hình tăng trưởng của Việt Nam thành một mô hình dựa trên việc phát thải các-bon thấp, sản xuất và tiêu dùng “xanh” cùng với tái cơ cấu nền kinh tế để tăng trưởng kinh tế gắn kết hiệu quả hơn với tiến bộ và công bằng xã hội và bảo vệ môi trường, nhằm đảm bảo thành công quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Dự kiến, Chiến lược Tăng trưởng xanh của Việt Nam sẽ được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt vào tháng 6/2012. Nhiều chuyên gia kinh tế kỳ vọng, Chiến lược này sẽ tạo động lực thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế, nâng cao đời sống của người dân, cải thiện công bằng xã hội, đồng thời giảm thiểu những rủi ro môi trường và thiếu hụt về sinh thái.
Gập ghềnh rào cản…
Chuyển đổi phương thức phát triển, hướng tới phát triển nền kinh tế xanh là hướng tiếp cận mới, tuy nhiên xét về dài hạn đây là hướng tiếp cận phù hợp với xu thế phát triển chung của hệ thống kinh tế toàn cầu. Tuy nhiên mô hình phát triển và cơ cấu ngành nghề thế nào phù hợp với nền kinh tế xanh trong điều kiện phát triển của Việt Nam cần tiếp tục nghiên cứu và hoàn thiện, học tập cách thức tiến hành của các quốc gia đã thực hiện trước để từ đó có lộ trình và bước đi phù hợp.
Các tiềm năng phát triển năng lượng tái tạo tính theo Kwh/m2/năm của Việt Nam tương đối cao như: Năng lượng mặt trời 1.300 - 2.200, gió đạt 2.700 - 4.500 tại vùng đảo xa. Tiềm năng thủy điện nhỏ cho phép xây dựng hơn 600 trạm với tổng công suất hơn 1.300MW, tiềm năng năng lượng sinh học, sinh khối từ gỗ, phụ phẩm nông nghiệp… lên tới 15 triệu TOE (tấn dầu tương đương).
Tuy vậy, con đường tiến tới nền Kinh tế xanh của Việt Nam đang phải đối diện với nhiều thách thức, cụ thể mức thu nhập trung bình đầu người/năm chỉ bằng 1/10 mức thu nhập trung bình trên thế giới. Hiệu quả sử dụng tài nguyên thấp, thiệt hại kinh tế do ô nhiễm suy thoái ở mức -11,54%, trong khi con số này ở Nhật là -0,82%, Hàn Quốc là -1,79%.
Các chuyên gia cảnh báo, công nghệ sản xuất lạc hậu chậm đổi mới tiêu tốn nhiều năng lượng, chất lượng sản phẩm thấp, phát sinh nhiều chất thải gây ô nhiễm suy thoái môi trường, kèm với đó là tốc độ gia tăng phát thải khí nhà kính cao nhất trên thế giới. Các ngành kinh tế “nâu” đang chiếm tỷ trọng lớn trong nền kinh tế.
Và những cơ hội
Giám đốc Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam Setsuko Yamazaki cho rằng, Chiến lược tăng trưởng xanh sẽ cho phép Việt Nam huy động nguồn lực tài chính và đổi mới công nghệ theo hướng phát triển nền kinh tế các-bon thấp, sản xuất xanh, bảo vệ môi trường, khôi phục tài nguyên thiên nhiên, tăng năng suất nông nghiệp và xây dựng lối sống xanh. UNDP cam kết sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với Chính phủ Việt Nam nhằm thúc đẩy tăng trưởng xanh vì một tương lai bền vững cho mọi người dân”.
Lợi ích của tăng trưởng xanh là 2,3 triệu việc làm trong lĩnh vực năng lượng tái tạo sẽ tăng lên 20 triệu vào năm 2030. Thị trường cấp nước, vệ sinh sẽ tăng từ 253 tỉ USD lên 658 tỉ USD vào năm 2020. Các tòa nhà xanh sẽ tạo ra từ 2 - 3,5 triệu việc làm. Nền nông nghiệp hữu cơ cũng tạo ra hơn 30% việc làm/ha.
Với mục tiêu đến năm 2020 Việt Nam sẽ cơ bản trở thành một nước theo định hướng CNH-HĐH, tập trung hơn vào năng suất, tiết kiệm năng lượng và tăng trưởng GDP 7-8%/năm và mức tiêu thụ năng lượng theo GDP giảm xuống còn 2,5-3% trung bình năm. Để đạt được mục tiêu đề ra, trước hết phải chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng thân thiện môi trường, đồng thời gỡ bỏ các rào cản, hình thành môi trường pháp lý thuận lợi, tạo lợi thế cạnh tranh cho các loại hàng hóa dịch vụ môi trường, sản xuất sạch, sử dụng năng lượng sạch, xử lý chất thải...
Tổ chức Thế giới xanh nhận định, Việt Nam có nhiều lợi thế tiến tới nền Kinh tế Xanh. Điển hình Việt Nam có thể chuyển các dự án bảo quản rừng thành các dự án CDM nhằm thu hút và biệt lập khí thải CO2 sẽ có một vị trí quan trọng trong các giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu.