quản lý tòa nhà

 

Hồi mình học lớp một thì làng bắt đầu có chợ chiều. Đấy là chợ chiều chung của năm làng trong hợp tác. Làng mình ở vị trí đắc địa, chính giữa, nên được chọn đặt chợ. Khai trương tưng bừng. Nhớ mang máng thế. Có mổ trâu mổ bò. Trâu bò già của hợp tác xã, xin trên cho thịt. Rồi bánh rán xèo xèo trên chảo lửa lênh láng mỡ. Những xe kem mút bóp kèn píp píp kêu inh ỏi. Đủ thứ ăn nhanh ăn chậm. Người ở năm làng thuộc hợp tác xã cũ tập trung về chợ chiều. Một ông đại diện chính quyền của xã lên đọc lời khai trương, toàn nghe “nhiệt liệt”, “đoàn kết”, “chúc mừng” với “thi đua phấn đấu”. Xong thì mua bán ăn uống tại trận. Vui hơn hội.

Nhưng được mỗi ngày khai trương. Sau đó chợ lèo tèo vài mặt hàng cố định. Một cô bán thịt lợn. Một quầy bán đồ tạp hóa. Một quầy bán đậu phụ. Một người sửa xe đạp. Còn lại, tùy thuộc mỗi chiều, nhà nào có con gà, con cá, cây rau hay bất kể thứ gì có thể bán được có thể có người mua cũng mang ra ngồi góp vui.

Ngày ấy, và đến bây giờ vẫn vậy, cả xã gồm mười bảy làng chỉ có một chợ, hai ngày họp một phiên buổi sáng cỡ nửa buổi là hết, nên việc chợ chiều ra đời giải quyết được khối chuyện. Có gì cứ lảng vảng ra chợ chiều là tạm bợ xong miếng ăn hay bán chác. Vậy nên chợ không đông nhưng không bao giờ vắng khách. Nhất là chiều xuống, sâm sẩm tối, thời khắc mọi người lội dưới ruộng lên, ở đồng ở bãi xa về, đều tạt ngang qua chợ.

Hồi lớp hai mình đã biết đi chợ chiều bán những thứ cây nhà lá vườn. Chả là nhà mình có một vườn mía, gần chục cây dừa và vườn chuối. Mía, dừa, chuối là ba mặt hàng khiến mình chạm ngõ… thương nhân từ tuổi lên bảy lên tám. Bố mẹ chở mình và hàng ra chợ, rồi về trước. Mình bán xong thì tự đạp xe về sau. Hôm nào bán không hết thì nhắn người làng đi qua nhà nói bố mẹ ra chở về. Trường hợp bán ế vô cùng hiếm hoi. Thông thường mình hay bán xong sớm. Có vẻ mình có số mua may bán đắt từ bé. Thế mà lớn lên không học kinh tế hay làm kinh doanh?

Là giờ nghĩ thế. Chứ hồi ấy, mình chỉ bán ở chợ chiều được hai mùa mía, hai mùa chuối và hai mùa dừa khô. Lý do là sau gặp vài đứa bạn trong lớp đi chợ chiều với bố mẹ, chúng nó lên trường lu loa con trai mà đi chợ, rồi chọc rồi lêu lêu. Thế là mình thẹn. Trốn mất hút. Bố mẹ có nói cách gì cũng chừa, không vác mặt ra ngồi ngoài chợ chiều nữa.
Không ra chợ. Nhưng vẫn nhớ. Nhất là ông cụ nghiện rượu ở trong chòi canh ao hợp tác ngay sát chợ. Ông hay mò cua bắt ốc quanh ao, hôm nào “làm ăn” thất thu thì ra mương kiếm thêm… chất tanh. Chiều đem ra chợ đổi rượu. Nhá nhem mặt người, ai nấy lục tục về, là lúc từ căn chòi xộc xệch của ông vẳng ra tiếng hát rè rè đục đục: “Rượu vào một chai ta thấy trời nghiêng đất say. Rượu vào hai chai ta thấy trời say đất nghiêng. Rượu vào ba chai ta thấy trời quay đất quay”. Tiếng hát tắt hẳn là ông nằm bẹp. Vậy mà sáng hôm sau lại dậy mò cua bắt ốc được. Chiều đến lại đổi rượu. Và tiếp tục… bài ca đi cùng năm tháng. Không biết ông canh ao cá hay ao cá canh ông nữa.

Mình xa làng không lâu thì nghe tin ông cụ mất. Lý do là cái chòi rệu rạo quá nên sập. Sập trong cơn gió giữa đêm. Cụ say như chết. Ngủ như chết. Cả người cả chòi xuống ao. Và cụ đi. Ao cá không canh được cụ.

Giờ lâu lâu về làng, thấy chợ chiều vẫn chẳng khác gì ngày trước. Vẫn phản thịt lợn. Quầy hàng tạp hóa, đồ khô. Chỗ sửa xe đạp giờ kiêm luôn xe máy… Nhà cửa có khác. Chợ chiều thì không. Vẫn buồn buồn bàng bạc. Vẫn heo hắt đìu hiu. Cái chòi canh ao của cụ ông nghiện rượu không còn. Những tiếng hát của ông vẫn văng vẳng trong đầu. Mình không uống rượu mà vẫn thấy trời nghiêng đất say. “Chợ buồn bán tỉnh cho say/ Bán thương suốt một đời này cho yêu/ Tôi giờ xa cách bao nhiêu/ Đem thơ đổi lấy những chiều tương tư”. Lại là thơ Đồng Đức Bốn./.