Báo cáo tại Hội nghị Tổng kết 5 năm Sự kiện Bảo tồn Cây Di sản Việt Nam : Truyền thông nâng cao nhận thức cho Cộng đồng về Cây Di sản Việt Nam

HOẠT ĐỘNG HỘI VACNE

Chủ Nhật, 05/04/2015 | 07:35:00 AM

(VACNE) - Báo cáo tại Hội nghị Tổng kết 5 năm Sự kiện Bảo tồn Cây Di sản Việt Nam do Hội Bảo vệ TN&MT Việt Nam tổ chức ngày 19/4/2015 sắp tới tại TP. Việt Trì, Phú Thọ.

TRUYỀN THÔNG NÂNG CAO NHẬN THỨC

CHO CỘNG ĐỒNG VỀ CÂY DI SẢN VIỆT NAM

TS. Trần Văn Miều

Trưởng ban Truyền thông của VACNE

Có thể nói sự kiện tôn vinh cây Di sản Việt Nam có sức lan tỏa ra cộng đồng dân cư rất nhanh. Kể từ lần đầu tiên tôn vinh 7 cây muỗn ở Đền Voi Phục, quận Ba Đình (ngày 5 tháng 10 năm 2010), Hà Nội đến nay, sự kiện này đã có 5 năm khởi động, thực hiện và phát triển không ngừng. Tính đến hôm nay (ngày 19 tháng 4 năm 2015), chúng ta làm lễ tôn vinh cây của thành phố Việt Trì, Phú Thọ, trên cả nước đã có 752 cây được công nhận là cây Di sản Việt Nam.

Sở dĩ, sự kiện tôn vinh cây Di sẩn Việt Nam được đông đảo cộng đồng dân cư hưởng ứng là do công tác truyền thông làm cho người dân hiểu được ý nghĩa và trách nhiệm của mình với việc bảo vệ những cây cổ thụ.

Trong bài viết này, tôi xin đề cập đến một số nội dung có liên quan đến truyền thông về cây Di sản Việt Nam.

1. Từ truyền thông đến việc định nghĩa về cây Di sản Việt Nam

Chúng ta đều biết, cơ sở lý luận được khái quát hóa từ thực tiễn đang diễn ra thành hệ tư tưởng và những quan niệm về một sự việc, một hiện tượng nào đó trong đời sống xã hội.

Ý tưởng tổ chức sự kiện tôn vinh cây Di sản Việt Nam được hình thành trong những lần đi cơ sở, đi điền dã, các cuộc tham quan, trao đổi …của lãnh đạo và cán bộ Hội bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam. Qua những lần tiếp xúc và tham vấn cộng đồng ý tưởng về sự kiện này đã được củng cố vững chắc hơn trong tư duy của lãnh đạo Hội. Mặt khác, khi thí điểm tổ chức một số sự kiên tôn vinh cây Di sản Việt Nam ở các địa phương, công tác truyền thông thực tế ở cộng đồng đã củng cố cho quyết định đúng đắn của Hội bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam.

Tôi phải nói ngay rằng, sự kiện tôn vinh cây Di sản Việt Nam là do Hội bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam vừa là người khởi xướng, vừa là người chỉ đạo và vừa là người thực hiện. Chính việc làm “ba trong một” đó mà cơ sở lý luận về cây Di sản càng được củng cố vững chắc thêm.

Trong Hội nghi này, tôi xin đề nghị thảo luận và đi đến kết luận về định nghĩa (định vị) cây Di sản Việt Nam. Đây là đóng góp của VACNE vào cơ sở lý luận và thực tiễn.

Theo tôi, thuật ngữ: Cây Di sản Việt Nam là sự kiện do Hội bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam khởi xướng, chỉ đạo và thực hiện lần đầu vào ngày 5 tháng 10 năm 2010, tại Đền Voi Phục, quận Ba Đình, thành phố Hà Nội. Cây di sản Việt Nam là cây gỗ, có thể là một cây hoặc nhiều cây ở trên một khu đất. Cây do người trồng có trên 100 năm tuổi và do mọc tự nhiên có trên 200 tuổi. Cây Di sản Việt Nam có ý nghĩa to lớn đối với việc bảo tồn đa dạng sinh học và giáo dục tình yêu thiên nhiên, ý thức bảo vệ môi trường cho nhân dân.

Khái niệm (định nghĩa) trên đã làm rõ các nội hàm sau:

- Thứ nhất, chủ thể sáng tạo của sự kiện;

- Thứ hai, thời gian tổ và địa điểm tổ chức lần đầu tiên;

- Thứ ba, tiêu chí tôn vinh cây Di sản Việt Nam;

- Thứ tư, ý nghĩa chính trị, kinh tế và xã hội của sự kiện.

Có đủ bốn dữ liệu trên là đủ cho việc xác lập một định nghĩa mới ở Việt Nam.

Nếu chúng ta thống nhất được thuật ngữ này sẽ là đóng góp của VACNE bổ sung một định nghĩa mới vào bộ Từ điển Bách khoa Việt Nam.

2. Sự kiện tôn vinh cây Di sản Việt Nam có sức sống lâu bền trong cộng đồng dân cư

Tôi đã nhiều lần đi khảo sát để đề xuất với Hội đồng cây Di sản Việt Nam xét công nhận và dự nhiều sự kiện tôn vinh cây Di sản Việt Nam. Khi được đại diện của Hội bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam ra huyện đảo Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi để tổ chức sự kiện tôn vinh 2 cây Đa Sộp là cây Di sản Việt Nam càng củng cố cho suy nghĩ của tôi. Suy nghĩ đó là: Sự kiện tôn vinh cây Di sản Việt Nam có sự khởi đầu và không có sự kết thúc.

Tôi làm công tác truyền thông về môi trường nên tôi cảm nhận được cảm xúc của người dân ở những nơi có cây Di sản Việt Nam. Tôi nhận thấy, người dân từ Đất Tổ Hùng Vương đến tỉnh Tuyên Quang, Lào Cai, Cao Bằng, Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Bình Phước, Cần Thơ…tất cả đều tự nguyện, hào hứng, tự hào và hy vọng vào một sự tốt đẹp hơn cho quê hương mình. Sở dĩ người dân có được những cảm xúc tốt đẹp đó là do, chúng ta đã làm tốt công tác truyền thông để dân hiểu, dân thảo luận, dân thực hiện (chúng ta không làm thay). Chúng ta đã làm cho cộng đồng dân cư hiểu rằng, trong cuộc sống bộn bề của sự lo toan về “cơm áo, gạo tiền”, về cái tôi đang lấn lướt cái chúng ta, vẫn có cái chung để cả cộng đồng cùng nhau bắt tay, xúm vào thực hiện. Chính do công tác truyền thông của chúng ta làm cho cộng đồng dân cư hiểu biết: cây di sản là một phần cuộc sống của họ, mỗi cây có cuộc sống gắn bó với truyền thống, lịch sử, văn hóa, sự kiện và tâm linh của mỗi cộng đồng dân cư. Chính vì, chúng ta nói cho dân biết, dân hiểu ý nghĩa đa chiều của cây Di sản nên người dân tự nguyện, tự giác thực hiện.

Trước khi Đại hội lần thứ VI của Hội bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam diễn ra, tôi đã đề xuất và được TS. Nguyễn Ngọc Sinh – Chủ tịch Hội đồng ý “Tổ chức đạp xe kết nối cây Di sản Việt Nam”. Đây là sự kiện truyền thông thực tế tại các cộng đồng có cây Di sản Việt Nam. Chính việc này đã làm cho sự kiên tôn vinh cây Di sản của Hội có sự kết nối từ cộng đồng dân cư này đến cộng đồng dân cư khác và làm cho sự kiện của Hội thêm có ý nghĩa về thực tiễn.

Được chứng kiến những cảm xúc của người dân, nhìn vào ánh mắt của họ và qua sự kiện đạp xe kết nối nêu trên càng làm cho tôi vững tin vào nhận xét của mình: Sự kiện cây Di sản Việt Nam có sự khởi đầu, mà không có sự kết thúc. Sự kiện này sẽ còn tồn tại và phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới.

Nhân đây, tôi cũng đề nghị VACNE chính thức đăng ký xin cấp Bản quyền về Sự kiện tôn vinh cây Di sản Việt Nam.

3. Về hiệu quả của công tác truyền thông về cây Di sản Việt Nam

Trong nhiều năm, tôi suy nghĩ đến câu phương châm do Đảng ta đề ra. Đó là: “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”. Tôi đã tự đi tìm tính hợp lý và chưa hợp lý của câu phương châm này.

Có lẽ cũng nhờ sự “phù hộ” của các “Cụ” cây Di sản (tất cả người dân đều gọi cây Di sản Việt Nam một cách kính cẩn là Cụ Táu, Cụ Đa, Cụ Gạo…), mà tôi đã tìm thấy một “bảo bối” quan trọng. Đó là câu nói, cũng có thể nói đây là lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh về sự hiệu quả của công tác tuyên truyền (truyền thông). Người dạy, “Tuyên truyền là đem việc gì đó nói cho dân hiểu, dân nhớ, dân theo, dân làm. Nếu không làm được việc đó thì tuyên truyền thất bại”.

Lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh, trước hết phải nói cho dân hiểu (chứ không chỉ nói cho dân biết). Từ sự hiểu biết của dân thì dân mới nhớ, mới theo và mới làm.

Như trên tôi đã trình bày, công tác truyền thông của VACNE về cây Di sản, trước hết đã làm cho cộng đồng dân cư hiểu và nhớ. Sau đó đã tư vấn để cộng đồng dân cư hưởng ứng và tự họ đã tổ chức sự kiên tôn vinh cây Di sản Việt Nam. Và cái quan trọng hơn là chúng ta đã làm cho cộng đồng dân cư ý thức rõ trách nhiệm của mình về việc tiếp tục bảo vệ cây Di sản đã được công nhận.

Hiệu quả của công tác truyền thông của Hội bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam đã học tập và làm theo lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

4. Một số đề xuất

Qua bài viết này, tôi xin đề xuất:

- Thứ nhất, Hội tiếp tục chí đạo việc kết nối cây Di sản Việt Nam.

- Thứ hai, vận động xã hội để xuất bản cuốn sách về cây Di sản Việt Nam.