Sản xuất gạch không nung từ xỉ than tại Nhà máy của Công ty cổ phần Mãi Xanh (Tuy Phong, Bình Thuận) giảm ô nhiễm môi trường. Ảnh: Nguyễn Thanh/TTXVN
Hiện nay, an ninh môi trường đã trở thành vấn đề của thế giới và của chính Liên hợp quốc, nhưng ít người biết rằng an ninh môi trường có xuất phát điểm từ việc Mỹ rải chất diệt cỏ trong chiến tranh Việt Nam. Báo cáo Thiên niên kỷ của Hội đồng châu Mỹ của Liên hợp quốc xác định, an ninh môi trường là việc đảm bảo an toàn trước các mối nguy hiểm môi trường sinh ra do sự yếu kém trong quản lý hoặc thiết kế và có nguyên nhân trong nước hay xuyên quốc gia.
Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đình Hòe, Tổng thư ký Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam: Hai mảng trọng yếu về an ninh môi trường ở Việt Nam là tự diễn biến hòa bình và đối diện với chiến tranh sinh thái. Các hoạt động tự diễn biến hòa bình như phá rừng, xả thải không kiểm soát, mất vệ sinh an toàn thực phẩm, không kiểm soát tốt sinh vật ngoại lai, vô hiệu hóa đánh giá tác động môi trường, nhập khẩu chất thải dưới dạng phế liệu, lãng phí và ô nhiễm nguồn nước, tranh chấp đất đai và nguồn nước, phát triển ồ ạt nhiệt điện than, nhập công nghệ lạc hậu. Chiến tranh sinh thái dioxine, hồ đập trên thượng nguồn sông Mekong và sông Hồng, tàn phá hệ sinh thái biển Đông, thu mua nông sản kỳ quái, thực phẩm độc, khoai tây ghẻ, chuột Hamster…
Những nguyên nhân xã hội của an ninh môi trường là do nhận thức chưa đủ mức về môi trường, chiến tranh sinh thái, quản lý nhà nước về môi trường thiếu hiệu quả, quan điểm phát triển kinh tế cực đoan. Tiến sĩ Nguyễn Đình Hòe kiến nghị cần hoàn thiện cơ cấu pháp lý về an ninh môi trường, tăng cường năng lực quản lý nhà nước về môi trường, phòng chống tham nhũng và lợi ích nhóm để ngăn chặn hiểm họa tự diễn biến hòa bình về an ninh môi trường, tăng cường năng lực và hợp tác quốc tế về tình báo môi trường, phản gián môi trường, tăng cường năng lực ứng phó với chiến tranh sinh thái, tăng cường giáo dục truyền thông về an ninh môi trường cho cộng đồng, phát huy chức năng giám sát môi trường của các tổ chức xã hội.
Cho rằng những sự cố môi trường ảnh hưởng đến an ninh môi trường thực sự, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Võ Tuấn Nhân đề xuất, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ cùng với các hiệp hội, hội, doanh nghiệp, các tổ chức xã hội đưa những quy định về quản lý môi trường, thực thi môi trường, công nghệ bảo vệ môi trường đến với cuộc sống.
Vai trò của truyền thông và cộng đồng rất quan trọng trong vấn đề bảo vệ an ninh môi trường. Nhà báo Phùng Quang Chính (Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam) cho rằng, thông tin trên mạng xã hội hết sức phong phú nhưng bên cạnh những thông tin bổ ích, còn có vô số những thông tin, hình ảnh có nội dung sai lệch, thiếu khách quan, thiếu kiểm chứng khoa học, thậm chí có những thông tin không kịp thời, mất thời cơ xử lý, nhất là những thông tin về thiên tai, sự cố, hiểm họa môi trường gây thiệt hại lớn cho xã hội. Và cuộc “chạy đua” truyền thông giữa mạng xã hội và báo chí chính thống đã và đang xảy ra. Để phát huy những mặt tích cực và tiện tích của mạng xã hội, đồng thời hạn chế những mặt tiêu cực trong lĩnh vực truyền thông này, cần đảm bảo an ninh môi trường phải tăng cường các hoạt động nâng cao dân trí và phải đổi mới phương thức quản lý về lĩnh vực thông tin truyền thông.