Trước thực trạng tác động tiêu cực của
biến đổi khí hậu đã và đang xảy ra, việc thích ứng để quản lý, giải quyết “những điều không tránh được” đó, đồng thời xây dựng khả năng khôi phục nhanh chóng, hiệu quả trước các tác động sẽ xảy ra trong tương lai đang là vấn đề được quan tâm ưu tiên hàng đầu trong tiến trình phát triển, đặc biệt tại các quốc gia kém phát triển khi đang hứng chịu nhiều tác động tiêu cực nhất của biến đổi khí hậu.
Cho đến nay, các ứng phó thích ứng với biến đổi khí hậu chủ yếu tập trung vào các can thiệp vật lý, giải pháp kĩ thuật công trình, cơ sở hạ tầng “cứng” ví dụ như xây tường
bảo vệ bờ biển, đê, kè sông, kè biển, xây dựng kênh mương để kiểm soát lũ lụt…
Các
biện pháp này, mặc dù cần thiết một số trường hợp, nhưng rõ ràng là không đủ để ứng phó với phạm vi, qui mô tác động ngày càng lớn của biến đổi khí hậu, đặc biệt khi khả năng ứng phó với tính bất định của khí hậu trong tương lại phụ thuộc nhiều khả năng chịu đựng về mặt kĩ thuật và việc vận hành của các công trình.
Thêm vào đó, các biện pháp này cũng còn có thể đem lại những nguy cơ gây phá vỡ các hệ sinh thái, làm suy giảm đa dạng sinh học ví dụ như, việc xây dựng tường để bảo vệ bờ biển trước tác động của mực nước biến dâng do biến đổi khí hậu gây ra nhưng cũng đồng thời tạo ra nguy cơ xói mòn cao và hủy hoại nơi cư trú tự nhiên của sinh vật, ảnh hưởng xấu đến các hệ sinh thái, đa dạng sinh học…
Ngoài các biện pháp thích ứng “cứng”, trong những năm gần đây, nhận thức về tầm quan trọng và vai trò của đa dạng sinh học, các hệ sinh thái tự nhiên có thể giúp người dân thích ứng với biến đổi khí hậu ngày càng rõ; việc đầu tư quản lý bảo vệ, khôi phục vào các cơ sở hạ tầng tự nhiên này để tạo vùng đệm vững chắc trước tác động biến đổi khí hậu ngày càng được chú trọng triển khai, áp dụng tại nhiều quốc gia và được đánh giá như là một phương thức thích ứng hiệu quả trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến phức tạp.
Mục đích của bài viết này này nhằm tìm hiểu cách tiếp cận thích ứng dựa vào hệ sinh thái trong ứng phó với biến đổi khí hậu thông qua 3 phần, trong đó phần thứ nhất tìm hiểu mối quan hệ tương tác giữa biến đổi khí hậu, đa dạng sinh học và các hệ sinh thái trong đó chú trọng đánh giá một số tác động của biến đổi khí hậu đối với đa dạng sinh học và các dịch vụ hệ sinh thái, nhấn mạnh vai trò của đa dạng sinh học và dịch vụ hệ sinh thái trong hệ thống khí hậu và ứng phó với biến đổi khí hậu, lý giải lý do tại sao cần quản lý, duy trì, bảo vệ đa dạng sinh học và các hệ sinh thái trong bối cảnh biến đổi khí hậu ;
Phần thứ hai làm rõ khái niệm “tiếp cận thích ứng dựa vào hệ sinh thái” ; đồng thời, xem xét, đánh giá các lợi ích, thuận lợi cũng như các điểm hạn chế của cách tiếp cận thích ứng dựa vào hệ sinh thái trong ứng phó với biến đổi khí hậu trước khi tập trung thảo luận một số vấn đề liên quan nhằm áp dụng cách tiếp cận thích ứng dựa vào hệ sinh thái có hiệu quả trong thực tế ở phần cuối.