8/25/2025 6:39:00 AM

Hải Phòng mới sau sáp nhập đặt mục tiêu Net-Zero 2045, với kịch bản cảng biển xanh, công nghiệp sinh thái và logistics carbon thấp.

Các điểm nghẽn chính hạn chế Net-Zero ở Hải Phòng mới

Một trong những thách thức lớn nhất đến từ ngành công nghiệp nặng, đặc biệt là các lĩnh vực xi măng, thép, hóa chất và nhiệt điện. Đây là các ngành chủ lực trong cơ cấu kinh tế của thành phố, nhưng đồng thời cũng là nguồn phát thải lớn nhất, chiếm tới hơn 55% tổng lượng CO₂ toàn đô thị.

Song song với đó, hệ thống cảng biển và logistics như Lạch Huyện, Đình Vũ, Nam Đồ Sơn tiêu thụ khối lượng khổng lồ nhiên liệu hóa thạch (dầu FO, DO) cho hoạt động tàu biển và bốc dỡ hàng hóa. Đây được coi là lĩnh vực khó giảm phát thải nhưng lại cần phải ưu tiên cắt giảm mạnh trong lộ trình Net-Zero.

Ngoài ra, giao thông vận tải đô thị và kết nối khu công nghiệp cũng góp phần đáng kể vào phát thải. Hoạt động của xe tải, container và logistics đường bộ phục vụ cảng biển gây áp lực lớn lên chất lượng không khí và môi trường đô thị.

Sự phát triển đô thị nhanh chóng cũng đặt ra một điểm nghẽn khác. Nhu cầu năng lượng, vật liệu xây dựng và hạ tầng ngày càng gia tăng, kéo theo lượng phát thải CO₂ đáng kể nếu không có giải pháp xây dựng xanh và tiết kiệm năng lượng.

Cuối cùng, thiếu liên kết vùng với các địa phương lân cận như Quảng Ninh, Thái Bình, Hải Dương cũng là một hạn chế. Việc chưa có cơ chế phối hợp chia sẻ nguồn năng lượng tái tạo, carbon sink và hệ sinh thái rừng – biển làm giảm hiệu quả trong quản lý và giảm phát thải khí nhà kính ở cấp độ vùng.

Kịch bản Net-Zero Carbon 2045 cho Hải Phòng mới

2.1. Giai đoạn 2025 – 2030: Đặt nền móng giảm phát thải

Trong giai đoạn 2025 – 2030, Hải Phòng cần tập trung đặt nền móng cho tiến trình giảm phát thải khí nhà kính một cách bền vững. Trước hết, thành phố sẽ kiên quyết dừng cấp phép đối với các dự án công nghiệp sử dụng công nghệ lạc hậu, tiêu tốn năng lượng và phát thải cao, nhằm kiểm soát nguồn phát thải mới ngay từ đầu.

Song song với đó, việc xây dựng mô hình cảng biển xanh được coi là giải pháp then chốt, trong đó từng bước triển khai sử dụng điện bờ (shore power) cho tàu cập cảng, góp phần giảm đáng kể khí thải từ hoạt động vận tải biển. Ở lĩnh vực logistics, thành phố sẽ thí điểm các mô hình vận tải xanh như ICD xanh tại Nam Hải Phòng và tuyến đường sắt Lào Cai – Hải Phòng vận hành bằng điện tái tạo, qua đó thúc đẩy chuỗi cung ứng phát triển theo hướng bền vững

Bên cạnh giải pháp trong công nghiệp và giao thông, Hải Phòng đặt mục tiêu nâng tỷ lệ năng lượng tái tạo trong cơ cấu lưới điện thành phố lên mức 25 – 30%, tạo nền tảng chuyển dịch năng lượng xanh trong toàn bộ nền kinh tế đô thị. Cuối cùng, việc xây dựng bản đồ phát thải khí nhà kính toàn diện cho khu vực đô thị và các khu công nghiệp sẽ là công cụ quan trọng để quản lý, giám sát và đưa ra chính sách giảm phát thải hiệu quả, phù hợp với thực tế địa phương.

2.2. Giai đoạn 2030 – 2035: Giảm phát thải quy mô lớn

Trong giai đoạn 2030 – 2035, Hải Phòng bước vào giai đoạn giảm phát thải quy mô lớn, với các mục tiêu mang tính đột phá và lan tỏa trên nhiều lĩnh vực. Trước hết, thành phố định hướng thay thế 50% phương tiện vận tải hàng hóa từ các cảng biển bằng xe điện hoặc xe sử dụng hydro, qua đó giảm đáng kể khí thải từ hoạt động logistics vốn chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu phát thải.

Song song, Hải Phòng đặt mục tiêu chuyển đổi ít nhất 40% khu công nghiệp sang mô hình khu công nghiệp sinh thái, lấy Nam Cầu Kiền làm hình mẫu tiên phong. Đây sẽ là bước đi quan trọng để tái cấu trúc công nghiệp, gia tăng hiệu quả sử dụng tài nguyên, tuần hoàn chất thải và hình thành chuỗi giá trị xanh.

Ở lĩnh vực tín chỉ carbon, thành phố sẽ triển khai cơ chế tạo tín chỉ từ hệ sinh thái rừng ngập mặn tại Cát Hải và Tiên Lãng, đồng thời tham gia mua bán carbon quốc tế, mở ra nguồn tài chính xanh mới để tái đầu tư vào chuyển đổi năng lượng và bảo tồn sinh thái.

Bên cạnh đó, hệ thống lưới điện khu vực sẽ được tái cấu trúc với mục tiêu ít nhất 50% sản lượng đến từ nguồn năng lượng tái tạo như điện gió ngoài khơi, điện mặt trời áp mái và thủy điện từ vùng trung du lân cận. Đây sẽ là nền tảng cốt lõi giúp Hải Phòng thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) trong dài hạn.

2.3. Giai đoạn 2035 – 2045: Tiệm cận Net-Zero

Trong giai đoạn này, Hải Phòng hướng tới việc hoàn thiện hạ tầng cảng biển xanh, khi 100% cảng biển đều đạt chuẩn, vận hành bằng LNG, hydrogen hoặc điện bờ. Song song, toàn bộ các khu công nghiệp mới sẽ bắt buộc áp dụng mô hình công nghiệp tuần hoàn, hướng tới net-zero rác thải công nghiệp, đảm bảo phát triển bền vững ngay từ khâu thiết kế.

Về giao thông, thành phố đặt mục tiêu 80 – 90% phương tiện giao thông công cộng và vận tải hàng hóa chuyển sang sử dụng năng lượng sạch, giảm đáng kể phát thải từ hoạt động vận tải vốn chiếm tỷ trọng lớn. Các nguồn carbon dư thừa sẽ được bù đắp thông qua trồng rừng ven biển, phục hồi hệ sinh thái biển, kết hợp với việc ứng dụng công nghệ CCS (Carbon Capture & Storage) tại các nhà máy công nghiệp quy mô lớn.

Quan trọng hơn, Hải Phòng vẫn duy trì được tốc độ tăng trưởng GDP hai con số, đồng thời cường độ carbon giảm 70 – 80% so với năm 2025. Đây là minh chứng cho con đường phát triển xanh, vừa bảo đảm tăng trưởng kinh tế, vừa tiến gần tới mục tiêu Net-Zero 2045.

Giải pháp trọng tâm để đạt Net-Zero 2045

3.1. Chuyển đổi năng lượng

Một trong những hướng đi then chốt là đầu tư phát triển năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện gió ngoài khơi tại vịnh Bắc Bộ và điện mặt trời mái nhà trong các khu công nghiệp. Đây không chỉ là giải pháp cung cấp nguồn điện sạch ổn định, mà còn góp phần giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.

Song song với đó, thành phố cần thúc đẩy phát triển lưới điện thông minh, tăng cường khả năng kết nối và điều phối giữa Quảng Ninh – Hải Phòng – Hải Dương, tạo nền tảng hạ tầng vững chắc để tiếp nhận và phân phối hiệu quả nguồn điện tái tạo.

Đặc biệt, việc khuyến khích các doanh nghiệp công nghiệp ký kết hợp đồng PPA (Power Purchase Agreement) nhằm mua điện tái tạo trực tiếp sẽ là động lực quan trọng, giúp thị trường điện cạnh tranh phát triển lành mạnh, đồng thời nâng cao trách nhiệm của doanh nghiệp trong thực hiện cam kết Net-Zero 2045.

3.2. Công nghiệp xanh & KCN sinh thái

Một trọng tâm quan trọng là mở rộng mô hình KCN sinh thái Nam Cầu Kiền sang các khu công nghiệp mới như Đình Vũ, Tràng Duệ và Nam Đồ Sơn, nhằm lan tỏa mô hình phát triển xanh – tuần hoàn trên phạm vi rộng. Đây sẽ là bước đi chiến lược giúp Hải Phòng trở thành trung tâm công nghiệp sinh thái kiểu mẫu của cả nước.

Song song với mở rộng không gian, thành phố cần hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ, khuyến khích các giải pháp tận dụng chất thải và nhiệt thải làm nguyên liệu đầu vào cho quá trình sản xuất. Điều này không chỉ giảm phát thải mà còn tối ưu chi phí vận hành, nâng cao hiệu quả kinh tế tuần hoàn.

Để tạo động lực mạnh mẽ hơn, Nhà nước cần ban hành các cơ chế ưu đãi về thuế và tín dụng xanh cho những doanh nghiệp chủ động chuyển đổi theo hướng công nghiệp xanh và bền vững. Đây sẽ là đòn bẩy quan trọng thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới toàn diện, góp phần đạt mục tiêu Net-Zero 2045.

3.3. Cảng biển và logistics xanh

Trong lĩnh vực hạ tầng vận tải, Hải Phòng cần đi đầu với việc phát triển cảng biển thông minh và cảng điện khí hóa tại Lạch Huyện và Nam Đồ Sơn. Đây sẽ là những mô hình cảng biển tiên phong, ứng dụng công nghệ số và năng lượng sạch, qua đó giảm phát thải và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế.

Song song với cảng biển, thành phố nên đầu tư tuyến đường sắt cao tốc hàng hóa Lào Cai – Hải Phòng chạy bằng điện sạch, thay thế khoảng 30 – 40% khối lượng vận tải đường bộ hiện nay. Điều này không chỉ giảm ùn tắc, ô nhiễm môi trường mà còn góp phần thúc đẩy kết nối vùng Tây Bắc với cảng biển Hải Phòng một cách bền vững.

Đồng thời, việc xây dựng các trung tâm logistics carbon thấp đóng vai trò then chốt để kết nối vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ. Những trung tâm này sẽ giúp tối ưu chuỗi cung ứng, giảm khí thải trong vận tải – lưu kho, đồng thời tạo lợi thế cạnh tranh xanh cho hàng hóa xuất nhập khẩu.

3.4. Đô thị và giao thông xanh

Trong định hướng phát triển bền vững, Hải Phòng cần chú trọng ứng dụng công nghệ vật liệu xây dựng xanh, điển hình như xi măng ít carbon và thép tái chế. Việc sử dụng các loại vật liệu này sẽ góp phần giảm phát thải trong xây dựng, đồng thời nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên.

Về giao thông đô thị, thành phố nên ưu tiên phát triển xe buýt điện, taxi điện và mô hình logistics last-mile bằng xe điện (EV) hoặc xe đạp điện. Đây là giải pháp quan trọng nhằm giảm thiểu khí thải giao thông, cải thiện chất lượng không khí và xây dựng hình ảnh đô thị văn minh, hiện đại.

Song song đó, cần triển khai rộng rãi các công trình xanh và đô thị thông minh, được thiết kế để giảm nhu cầu năng lượng, tối ưu vận hành và thích ứng với biến đổi khí hậu. Đây sẽ là nền tảng quan trọng để Hải Phòng xây dựng đô thị xanh, đáng sống và cạnh tranh trong khu vực.

3.5. Tài chính xanh và tín chỉ carbon

Để huy động nguồn lực cho phát triển bền vững, Hải Phòng cần chủ động tham gia thị trường carbon trong nước và quốc tế, qua đó tạo kênh huy động vốn hiệu quả cho các dự án giảm phát thải. Đây không chỉ là công cụ tài chính mà còn là động lực để doanh nghiệp đổi mới công nghệ và nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên.

Bên cạnh đó, cần khuyến khích ngân hàng và các quỹ đầu tư mở rộng các gói tín dụng ưu đãi dành cho dự án xanh, đặc biệt là năng lượng tái tạo, hạ tầng sinh thái và công nghiệp tuần hoàn. Chính sách tài chính xanh sẽ giúp doanh nghiệp giảm bớt rào cản chi phí, từ đó thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang mô hình phát triển bền vững.

Trong dài hạn, Hải Phòng có thể hướng tới trở thành trung tâm giao dịch tín chỉ carbon của vùng Bắc Bộ, đóng vai trò là đầu mối kết nối giữa doanh nghiệp trong nước với các thị trường quốc tế. Điều này không chỉ gia tăng lợi thế cạnh tranh cho thành phố mà còn khẳng định vị thế tiên phong trong chiến lược tăng trưởng xanh quốc gia.

Kết luận

Để đạt mục tiêu Net-Zero Carbon vào năm 2045, Hải Phòng cần triển khai một cách đồng bộ các nhóm giải pháp về công nghệ, chính sách, tài chính và hợp tác quốc tế. Sự kết hợp này sẽ tạo thành nền tảng vững chắc, bảo đảm cho tiến trình chuyển đổi xanh được thực hiện hiệu quả và bền vững.

Trong đó, những trọng tâm chiến lược phải được ưu tiên là phát triển cảng biển xanh, thúc đẩy công nghiệp sinh thái, mở rộng năng lượng tái tạo và xây dựng hệ thống logistics carbon thấp. Đây là những lĩnh vực then chốt vừa giúp giảm phát thải khí nhà kính, vừa đóng vai trò nâng cao năng lực cạnh tranh cho thành phố trong dài hạn.

Con đường hướng tới phát triển xanh không chỉ giúp Hải Phòng thực hiện cam kết giảm phát thải, mà còn mở ra cơ hội để thành phố bứt phá, trở thành trung tâm công nghiệp – cảng biển xanh hàng đầu khu vực Đông Nam Á, góp phần khẳng định vị thế tiên phong trong chiến lược tăng trưởng xanh quốc gia.

GS.TS, LS, Doanh nhân Phạm Hồng Điệp

(Kinhtemoitruong.vn)

Lượt xem : 44