4/5/2013 7:42:00 AM

Cây thị 312 tuổi nằm ở vùng bán sơn địa tại nhà thờ họ phái Thân Văn, thuộc làng Dương Xuân Hạ (Thủy Xuân, TP Huế). Sau 312 năm sinh trưởng và phát triển, cây thị cao 25m, thân cây tại điểm cao cách mặt đất 1,3m có chu vi 4,2m, đường kính 1,4m, chu vi bạnh vè hơn 10m.

 

Gia phả của dòng họ ghi lại, đầu mùa xuân năm Ất Hợi (1695) niên hiệu Chính Hoà thứ 16, đời vua Lê Hy Tông, Ngài Thủy Tổ phái họ Thân Dương Xuân Hạ, húy là Văn Thẩm (1671-1758) nguyên làm giáo học tại Nguyệt Biều, tổng Cư Chánh, huyện Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên - Huế.

 

Cây thị di sản đầu tiên ở Huế (Ảnh: VTC)

Ông từ thôn băng đồi vượt suối, sưu tầm địa cuộc, tìm nơi lập cư lâu bền cho con cháu. Và ông đã chọn được vùng triền bán sơn địa Dương Xuân Hạ có phong thủy hữu tình làm nơi trú xứ. Ông trở lại Nguyệt Biều tìm bằng được giống cây thị quý đem về trồng ngay giữa vườn để làm mốc, đồng thời đánh dấu dòng tộc họ Thân của ngài định cư và phát triển từ đây.

 

Quả thật đất lành đã không phụ lòng người, cây thị hợp phong thủy đã nhanh chóng đâm chồi trổ nhánh, nảy lộc sum xuê tươi tốt, đơm hoa kết trái, thơm lành. Thị là loài cây biểu trưng cho lớp người có tinh thần sáng đạo, đức thanh cao, là thông điệp truyền thừa cho các tầng lớp hậu duệ noi gương tiên tổ: Hãy luôn giữ gìn mình ăn ở sao cho hiền hoà tốt đẹp được nhiều người quý mến như cây thị xưa nay, xứng đáng là con cháu dòng dõi họ Thân danh giá lưu truyền. Đó là chủ ý sâu xa của ông.

 

Ngoài việc trồng cây thị trước nhà thờ thì còn một cây mít trồng một bên cổng vào nhà thờ họ phái Thân Văn, tạo nên thế song đối rất uy nghiêm. Cách đây hơn 50 năm, cây mít đã chết nay chỉ còn lại cây thị.

 

Mặc dù trải qua những biến cố lịch sử suốt hơn 300 năm, cây thị đã được phái Thân Văn ghi chép cẩn thận vào gia phả. Theo đó, cây thị được trồng vào năm 1698, do ông Thân Văn Thẩm (1671-1758) Thủy tổ phái Thân Văn đem hạt giống từ làng Nguyệt Biều, (Thủy Biều, TP Huế) về. Lúc đó ông Thẩm, 27 tuổi, dạy học tại làng Nguyệt Biều. Việc trồng cây thị là nhằm mục đích làm mốc địa giới cho con cháu của dòng họ.

 

Đến nay đã trải qua chín thế hệ hậu duệ nối tiếp nhau chăm sóc. Hàng năm cây thị ra hoa vào tháng 5 và kết trái trong mùa hè. Cây thị cổ thụ hàng năm cho quả nhiều, có mùi rất thơm được người dân khắp vùng biết đến. Và trong những lần đi thị sát qua đây, vào thời nhà Nguyễn, vua Minh Mạng, Tự Đức đã ghé thăm cây thị.

 

Trong thời chiến tranh, Làng Dương Xuân Hạ bị bom, đạn cày nát, nhà cửa, cây cối bị đốt cháy. Mặc cho mưa bom bão đạn, cây thị vẫn xanh tốt. Và đêm nào bộ đội cũng ngồi dưới cây thị họp bàn tránh sự phát hiện của địch. Trong kháng chiến nơi đây còn là nơi tiễn đưa hàng trăm thanh niên lên đường ngập ngũ và là nơi hẹn hò gặp gỡ của bao nhiêu đôi trai gái của làng.

 

Không những vậy, cây thị còn gắn liền với tên tuổi một người con họ Thân là Đại tá Thân Trọng Một, anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam. Trong Tết Mậu Thân, ông đã chọn khu vực này làm khu căn cứ để tổng tiến công.

 

Ông Thân Văn Trợ (75 tuổi) thừa ủy nhiệm tộc trưởng họ phái Thân Văn cho biết: “Anh Thân Trọng Một, một người con của dòng họ, trong tết Mậu Thân làm chỉ huy trưởng Đoàn 5 đánh vào nội thành Huế. Anh chọn vùng này tập trung quân để tấn công và tối nào cán bộ cũng ngồi đây để họp bàn lên kế hoạch tác chiến.

 

Sau một thời gian hoạt động ở cây thị, địch đã phát hiện ra và dùng máy bay thả bom làm gãy cành, thân cây bị một mảnh bom găm vào, sau một thời gian bị thối tạo ra một lỗ hổng. Cũng từ đây, cây thị rụng hết lá và mọi người tưởng cây thị chết".

 

Năm 1975, khi đất nước giải phóng, con cháu họ Thân Văn người từ chiến trường trở về, người tập kết ra Bắc quay lại quê nhà lập nghiệp thì thấy cây thị không còn lá, cành đã khô. Lúc ấy mọi người đã họp bàn định chặt bỏ cây thị đi. Nhất là vào giai đoạn này, phong trào “Phá bụi gai, gài cây sắn” để lấy đất sản xuất đang lên, có nhiều ý kiến đưa ra là chặt cây để lấy đất sản xuất. Tuy nhiên, sau nhiều buổi họp, mọi người quyết định không chặt cây thị nữa.

 

“Cũng may là lúc đó anh em có quyết định sáng suốt, nếu không thì cây thị mất rồi. “Chết mòn” bảy năm rồi sống lại và hơn 20 năm được sự chăm sóc của con cháu, nay cây thị sinh trưởng tốt, năm nào cũng đơm hoa kết quả” - ông Trợ nhớ lại.

 

Đến mùa thị chín, cảnh người đến nhặt, người dùng sào hái quả và hình ảnh này đã quen thuộc với người dân làng Dương Xuân Hạ. Trải qua thăng trầm thời gian cây thị nhà thờ họ phái Thân Văn là minh chứng lịch sử cuộc chiến tranh ác liệt chống Mỹ cứu nước, là một nét văn hóa của làng Dương Xuân Hạ.

 

Cây thị quý hiếm này trải dài hơn ba thế kỷ “thăng trầm dâu biển”. Song song với sự phát triển của cây thị, con cháu của ông cũng đã cùng nhau đoàn kết xây dựng dòng họ ngày càng vững mạnh, tự mình vươn lên dựng xây cơ nghiệp đến nay đã 11 đời. Ngôi từ đường họ Thân phái Dương Xuân cũng đã được xây dựng bên cạnh bóng râm của cây đại cổ thụ này từ nhiều đời trước để phụng thờ tiên tổ.

 

Cách trung tâm TP Huế chừng 3 km đi về phía Tây, cây thị cổ thụ sum suê tỏa bóng mới có một tấm bia ký và tấm bia Cây di sản Việt Nam. Với tuổi đời 312 năm cây thị là cây di sản đầu tiên được vinh danh tại Thừa Thiên - Huế và nằm trong top 10 Cây di sản Việt Nam.

Lượt xem : 2524