Người dân Huế đưa rác đến đổi quà tại Ngày hội giảm nhựa tại Thừa Thiên Huế năm 2024. (Ảnh: Mai Trang/TTXVN)
Ngày 23/4, phiên họp thứ tư của Ủy ban đàm phán liên chính phủ (INC-4) về rác thải nhựa đã chính thức diễn ra tại Ottawa, Canada với sự tham dự của các nhà đàm phán đến từ 176 quốc gia, trong đó có cả Việt Nam.
Mục tiêu chính của phiên lần này là tiến tới hoàn tất thỏa thuận về một hiệp ước toàn cầu nhằm loại bỏ ô nhiễm nhựa vào cuối năm nay.
Để đạt được mục tiêu đó, các nhà đàm phán sẽ phải có được một thỏa hiệp toàn diện mang tính ràng buộc về pháp lý đối với rác thải nhựa.
Phát biểu khai mạc, Bộ trưởng Bộ Môi trường và Biến đổi khí hậu Canada Steven Guilbeault cho biết nhựa đã trở thành hình ảnh thu nhỏ của văn hóa tiêu dùng từ giữa thế kỷ 20, rẻ tiền, dùng một lần và hiện đại. Thế giới đã trở nên phụ thuộc vào thứ văn hóa tiêu dùng này và giờ đây chúng ta đã nhận ra điều đó.
Ông Guilbeault cho rằng cần tạo dựng sự đồng thuận mới để loại bỏ điều đó, chấm dứt sự lãng phí, tốn kém và có hại của nhựa bắt đầu từ thời điểm này.
Trước thềm phiên họp, ông Guilbeault cho biết mục tiêu của hội nghị thống nhất được 60-70% nội dung thỏa thuận.
Chia sẻ với phóng viên TTXVN tại Canada, Trưởng đoàn đàm phán Việt Nam tại INC-4, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế Bộ Tài nguyên Môi trường Lê Ngọc Tuấn nhấn mạnh ô nhiễm nhựa đang được coi là thách thức môi trường rất nghiêm trọng.
Chính vì vậy, Việt Nam và các nước thành viên khác đều ủng hộ việc xây dựng một thỏa thuận toàn cầu có tính ràng buộc về pháp lý để giải quyết vấn đề này. Đây sẽ là bộ khung pháp lý để các quốc gia thành viên xây dựng hành động giảm ô nhiễm nhựa và cùng nỗ lực giải quyết các thách thức về môi trường.
Trên thực tế, sau ba phiên đàm phán trước, các thành viên mới chỉ đưa ra được bản dự thảo về một thỏa thuận chung nhằm loại bỏ ô nhiễm nhựa, tuy nhiên có thể chưa phản ánh hết được các mong muốn cũng như quan điểm của tất cả các bên tham gia.
Tại phiên lần này, các bên tham gia sẽ tiếp tục đàm phán và cố gắng để đạt được mục tiêu, mặc dù thời gian còn lại là phiên cuối cùng vào cuối năm nay ở Busan, Hàn Quốc.
Nhà vận động không rác thải nhựa Anthony Merante của Oceana Canada cho rằng thế giới không thể trì hoãn việc giải quyết cuộc khủng hoảng này thêm nữa.
Ô nhiễm nhựa không có biên giới và là vấn đề môi trường cấp bách thứ hai sau biến đổi khí hậu. Sự tàn phá do ô nhiễm nhựa ở đại dương là không thể phủ nhận, với những đảo rác trôi nổi, cá voi chết trên bãi biển với bụng chứa đầy túi nhựa và đặc biệt là việc hải sản bị nhiễm vi hạt nhựa.
Vấn đề ô nhiễm nhựa cần phải được giải quyết, nhưng cách tiến hành và lộ trình thực hiện như thế nào cũng là điều rất quan trọng bởi mỗi quốc gia có một trình độ phát triển và hoàn cảnh riêng không thể áp dụng một công thức chung.
Túi nylon trôi dạt vào Vịnh Botnia ở gần Pietarsaari vào cuối mùa xuân khi băng trên biển đang tan chảy, ngày 3/5/2023. (Ảnh: AFP/TTXVN)
Ông Lê Ngọc Tuấn chia sẻ thêm, với một quốc gia đang phát triển như Việt Nam, một mặt chúng ta mong muốn có thỏa thuận toàn cầu để giải quyết vấn đề ô nhiễm nhựa, nhưng thỏa thuận này cũng cần bao gồm cả trách nhiệm của các quốc gia phù hợp với trình độ và năng lực phát triển của họ.
Việt Nam mong muốn có một sự cân bằng bởi bên cạnh những biện pháp kiểm soát, thì cũng phải tính tới phương pháp thực hiện bao gồm tài chính, công nghệ hay năng lực.
Việt Nam ủng hộ quan điểm đối phó với ô nhiễm nhựa hiện nay, nhưng để chuẩn bị cho các cuộc đàm phán ở phiên này cũng như phiên tiếp theo, cần phải có những đánh giá cụ thể về những tác động trong tương lai khi tham gia thỏa thuận. Ngoài những tác động môi trường, còn có những tác động về kinh tế hay tác động tới sinh kế của người dân.
Thực tế, sản lượng nhựa hằng năm đã tăng hơn gấp đôi trong 20 năm, lên 460 triệu tấn và đang trên đà tăng gấp 3 trong vòng 4 thập kỷ.
Chỉ có 9% được tái chế và theo Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD), "đóng góp" của nhựa vào hiện tượng nóng lên toàn cầu có thể tăng hơn gấp đôi vào năm 2060 - chiếm 3,4% lượng khí thải toàn cầu vào năm 2019.
Bà Inger Andersen, Giám đốc điều hành Chương trình Môi trường Liên hợp quốc nhấn mạnh đến tính cấp thiết cần có hiệp ước và hành động cụ thể chống ô nhiễm nhựa khi khẳng định: "Thời gian không còn nhiều cho cả việc hoàn thiện hiệp ước, và cho cả khả năng chống chịu của Trái Đất"./.
Hà Linh - Lan Phương