Trong 6 tháng đầu năm 2019 Viện Khoa học Môi trường và Phát triển (VESDEC) chủ yếu tập trung triển khai nhiệm vụ môi trường của Liên danh Nhật – Pháp – Việt trong Nghiên cứu khả thi Dự án Cảng Hàng không quốc tế Long Thành; Giám sát môi trường độc lập cho Dự án ADB và biên soạn, trình bày các bài giảng cho Chương trình đào tạo giảng viên nguồn của Ngân hàng Thế giới và Bộ Tài nguyên và Môi trường
1. Thực hiện nghiên cứu “Xem xét đánh giá tác động môi trường Dự án Cảng Hàng không quốc tế Long Thành”
Cảng Hàng không quốc tế Long Thành là dự án đầu tư lớn nhất Việt Nam hiện nay với diện tích vùng dự án đến 5.000 ha, vốn đầu tư giai đoạn 1 lên đến trên 6 tỷ USD nên Dự án cần được Quốc hội xem xét, quyết định. Nghiên cứu đánh giá tác động môi trường (ĐTM) cho Dự án này trong GĐ Tiền khả thi đã được VESDEC thực hiện cho JICA/ACV trong năm 2012 -2013.
Nghiên cứu khả thi (2018 – 2019) của Dự án do Liên danh Nhật Bản – Pháp – Việt Nam (JFV JV) do JAC (Nhật Bản) thực hiện. VESDEC là 1 đơn vị tham gia liên danh - có trách nhiệm thực hiện Nhiệm vụ 187: “Xem xét lại Báo cáo ĐTM” với nội dung như sau:
Sau hơn 5 năm kể từ ngày báo cáo ĐTM lập cho Giai đoạn Tiền khả thi điều kiện môi trường và kinh tế, xã hội (KT-XH) khu vực chung quanh Dự án đã thay đổi nhiều. Vì vậy trong Giai đoạn Nghiên cứu khả thi (FS) báo cáo ĐTM cần được xem xét lại.
Nhằm cập nhật thông tin, số liệu về hiện trạng môi trường và KT-XH vùng Dự án và chung quanh để đưa vào báo cáo Nghiên cứu khả thi VESDEC đã thực hiện các công tác sau:
(i) Thu thập và nghiên cứu các quy định pháp lý mới của Việt Nam về bảo vệ môi trường, nhất là các quy định mới về đánh giá tác động môi trường, giám sát và quản lý môi trường.
(ii) Thu thập và cập nhật các số liệu về môi trường tự nhiên (khí hậu, thủy văn, cảnh quan, sinh thái) và KT-XH (dân cư, kinh tế, văn hóa, y tế; các cơ sở hạ tầng kỹ thuật: các hệ thống giao thông, cấp thoát nước, cấp điện, thông tin liên lạc, quản lý chất thải; các quy hoạch phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Đổng Nai, huyện Long Thành và 6 xã vùng Dự án.
(iii) Thực hiện khảo sát thực địa để xác định hiện trạng và sự thay đổi các thành phần môi trường và xã hội:
- Dân số, kinh tế, thu nhập và điều kiện sống ở các xã vùng dự án;
- Hiện trạng sử dụng đất ở các xã vùng Dự án;
- Các cơ sở hạ tầng kỹ thuật: các hệ thống giao thông, cấp thoát nước, cấp điện, thông tin liên lạc, quản lý chất thải ở các xã vùng Dự án;
- Các công trình nhạy cảm với tác động môi trường do Dự án: các công trình tôn giáo; văn hóa, y tế.... ở các xã vùng Dự án;
- Hiện trạng các hệ sinh thái tự nhiên, thảm thực vặt và động vật hoang dã ở các xã vùng Dự án.
(iii) Dựa vào số liệu, thông tin đã cặp nhật về hiện trạng môi trường và KT-XH được thu thập tại các cơ quan nhà nước và kết quả khảo sát thực địa đổng thời áp dụng các quy định mới của Việt Nam Tư vấn xem xét, chỉnh sửa lại báo cáo ĐTM đã được lập trong Giai đoạn Nghiên cứu Tiền khả thi và đưa vào báo cáo Nghiên cứu khả thi.
Ghi chú: Báo cáo ĐTM chi tiết cho Dự án CHKQT Long Thành Giai đoạn nghiên cứu khả thi bao gồm thông tin, số liệu chi tiết về hiện trạng tự nhiên, chất lượng môi trường, điều kiện KT-XH... do 1 đơn vị tư vấn thuộc Bộ GTVT do ACV thuê thực hiện, độc lập với Nhiệm vụ 187 của Liên danh JFV.
Từ tháng 8/2018 đến 12/2018 VESDEC đã cử 4 chuyên gia thực hiện khảo sát hiện trạng sinh thái cạn, sinh thái nước, thủy sản; các công trình hạ tầng giao thông, cấp điện, cấp nước, y tế; các công trình lịch sử, văn hóa, tôn giáo; thu thập số liệu cập nhật về khí tượng, thổ nhưỡng, thủy văn vùng dự án và chung quanh. 7 báo cáo chuyên đề đã được biên soạn và giao nộp cho Liên danh JFV. Trong tháng 3/2019 VESDEC đã hoàn thành Chương 8 (ĐTM) trong Báo cáo FS. Báo cáo FS do Liên danh Nhật – Pháp – Việt nghiên cứu đã được trình Bộ GTVT, sẽ được trình Chính phủ trong tháng 7/2019
Vị trí CHKQT Long Thành trên bản đồ Đồng Nai Bản đồ hiện trạng các sinh cảnh tại 5.000 ha
vùng dự án do VESDEC lập, 10/2018
Hiện trạng rừng caosu (chiếm gần 50% diện tích DA) Hiện trạng sông ngòi trong vùng dự án
Bản đồ các công trình văn hóa, lịch sử, tôn giáo Nhiều loài chim, lưỡng cư, bò sát được ghi nhận
tại xã Suối Trầu do VESDEC lập, 10/2018 tại vùng dự án: Ardeola bacchus (trái) và Geko
geko (phải), 8 -12/2018.
Tham vấn các hộ bị ảnh hưởng do GPMB Trạm Y tế xã Suối Trầu (10/2018). Gần toàn bộ
diện tích xã này sẽ bị chuyển giao cho Dự án
2. Triển khai đợt 5 (2019): “Giám sát môi trường độc lập Dự án ADB: Đường cao tốc Bến Lức – Long Thành – GĐ xây dựng”
Dự án Đường cao tốc Bến Lức – Long Thành do ADB và JICA tài trợ là dự án giao thông có vốn đầu tư lớn nhất hiện nay (gần 1,7 tỷ USD cho tuyến đường 58,5 km và 2 cầu lớn, nhiều cầu nhỏ). VESDEC là đơn vị trúng thầu tư vấn “Giám sát môi trường độc lập (IEMC - Gói thầu C2) với thời hạn 5 năm (2015 - 2019). Mỗi năm VESDEC điều động 1 chuyên gia quốc tế, 3 chuyên gia trong nước và nhiều cán bộ hỗ trợ thực hiện công tác khảo sát, đánh giá khách quan các tác động của Dự án đến môi trường và xã hội và sự tuân thủ của Chủ dự án (VEC/SEPMU), Tư vấn giám sát xây dựng và các nhà thầu đối với Kế hoạch quản lý môi trường (EMP) đã được ADB và Bộ TN&MT phê duyệt.
Trong đợt huy động lần 5 (từ tháng 3 đến hết tháng 6/2019) các chuyên gia giám sát môi trường của VESDEC đã đọc, góp ý, đánh giá trên 100 báo cáo quản lý môi trường và an toàn, quan trắc môi trường hàng tháng, hàng quý do Ban QLDA, các Tư vấn Giám sát xây dựng và 9 nhà thầu giao nộp; đã khảo sát thực địa tại 9 gói thầu; đã tổ chức hội nghị tham vấn UBND, các tổ chức chính trị xã hội và các hộ bị ảnh hưởng ở 3 xã và nhân dân ven các công trường xây dựng.
Từ kết quả khảo sát thực địa, tham vấn cộng đồng và kiểm tra các hồ sơ tài liệu của Ban QLDA và của các nhà thầu VESDEC đã xây dựng Báo cáo “Giám sát môi trường độc lập” (tiếng Anh, tiếng Việt, trên 500 trang/mỗi báo cáo) đánh giá khách quan, chi tiết, rõ ràng về sự tuân thủ EMP của Ban QLDA, các Tư vấn Giám sát xây dựng và 9 nhà thầu. Báo cáo được giao nộp cho Ban QLDA và ADB (6/2018). ADB đã công khai toàn bộ báo cáo lên mạng toàn cầu.
Tuyến cao tốc Bến Lức-Long Thành
Phun nước chống bụi tại công trường Gói A6 Lán trại công nhân: không đảm bảo điều kiện
vệ sinh môi trường và an toàn
Vi phạm về an toàn lao động: công nhân không sử Ưu điểm lớn nhất ở Gói A7: không xâm phạm
dụng trang bị bảo hộ (tại Gói thầu A2-2) rừng ngập mặn, không đổ chất thải vào rừng
Tham vấn dân chúng trong quá trình giám sát Hội nghị tham vấn cộng đồng về tác động
môi trường tại Gói A2-1, 4/2019. môi trường tại xã Phước An, 5/2019.
Như vậy trong 20 năm qua, với sự chủ trì của Viện trưởng, VESDEC đã hoàn thành nghiên cứu ĐTM và giám sát môi trường cho phần lớn (trên 20) dự án cảng hàng không quy mô lớn: CHK quốc tế Long Thành, CHK Quốc tế Tân Sơn Nhất, Nhà ga Quốc tế T2 – CHK Quốc tế Nội Bài, CHK Quốc tế Cần Thơ; các CHK Vinh, Phú Yên, Pley Ku, Buôn Ma Thuật, Đà Lạt, Côn Đảo, Phú Quốc…Cùng với các nghiên cứu ĐTM 7 đường cao tốc/quốc lộ (Biên Hòa – Vũng Tàu, xa lộ Đông Tây TP HCM, Trung Lương – Mỹ Thuận, Hà Nội – Lạng Sơn, Bến Lức – Long Thành; Đông Hà – Quảng Ngãi, Cần Thơ – Cà Mau), 5 cảng nước sâu (Baria – Serec, Sao Mai – Bến Đình, Guanglian - Dung Quất, Vĩnh Tân – Bình Thuận…) VESDEC là đơn vị đầu ngành trong lĩnh vực ĐTM và giám sát môi trường cho các dự án phát triển cơ sở hạ tầng ngành giao thông nhất là các dự án cảng hàng không, đường bộ cao tốc và cảng nước sâu.
3. Xây dựng chương trình, bài giảng và thực hiện Chương trình đào tạo giảng viên nguồn của WB/Bộ TN&MT về Đánh giá tác động môi trường và xã hội (ESIA)
Đơn vị tổ chức: Ngân hàng Thế giới (WB) phối hợp Trường Đào tạo TN&MT (InNET) – Bộ TN&MT
Giảng viên chính: Lê Trình/VESDEC; Hỗ trợ: Đinh Thúy Hằng/ĐH Hàng hải
Học viên: Các giảng viên môi trường của nhiều trường ĐH ở Hà Nội, Thái Nguyên, TP Hồ Chí Minh, Vinh, Huế, Đà Nẵng, Cần Thơ; các chuyên gia môi trường ở các bộ ngành, chuyên gia tư vấn môi trường và xã hội.
Mục tiêu:
(i) Đào tạo 1 lớp 24 giảng viên nguồn của Bộ TN&MT về Đánh giá tác động môi trường và xã hội (ESIA), áp dụng chính sách và hướng dẫn của Ngân hàng Thế giới (WB) và Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB).
(ii) Dựa trên hiệu quả khóa học, chọn một nhóm giảng viên nguồn để tiến hành đào tạo các chương trình mở rộng cho các giảng viên khác, ban đầu phối hợp với các chuyên gia của WB và ADB.
(iii) Thông qua cố vấn, trải nghiệm thực tế với các dự án của nhà tài trợ các giảng viên nguồn sẽ có thẩm quyền đào tạo đối tượng mục tiêu mà không cần hỗ trợ bởi các chuyên gia của nhà tài trợ.
Thời gian: 06 - 10/5/2019
Địa điểm: InNET, Hà Nội.
Phương pháp:
Việc đào tạo bao gồm học tập có sự tham gia và phương pháp tiếp cận theo hướng ứng dụng. Kết hợp các phương pháp đào tạo, bao gồm các bài giảng, thảo luận và trình bày nhóm, phân tích trường hợp nghiên cứu điển hình kinh nghiệm quốc tế (WB, ADB), Việt Nam và thăm thực địa.
Nội dung:
Chương trình bao gồm 16 chuyên đề (module) chính, bài tập tổ và khảo sát thực địa:
Chu trình dự án theo quy định của ADB và WB
Tại sao phải thực hiện ESIA? Quy trình ESIA
Các yêu cầu của nhà tài trợ quốc tế về ESIA
ESIA theo luật BVMT sửa đổi (2014)
Sàng lọc và xác định phạm vi ESIA
Phân tích tác động
Đánh giá tác động tích hợp
Hướng dẫn sức khỏe và an toàn môi trường của WB
Đánh giá tác động sinh thái
Quản lý dịch hại
Tác động di sản văn hóa
Đánh giá mức độ tác động, tầm quan trọng và ý nghĩa tác động
Các tác động kinh tế xã hội, thay đổi mục đích sử dụng đất, sức khoẻ, thẩm mỹ
Giảm thiểu các tác động
Sự tham gia của cộng đồng, tham vấn và công bố thông tin trong ESIA
Quản lý quá trình đánh giá tác động môi trường xã hội
Khảo sát thực địa: Dự án ADB: Metro Hà Nội 3: Ga Hàng Cỏ - Nhổn
Giảng viên chính đã biên soạn 13/16 chuyên đề (tiếng Anh và Việt) và trình giảng các chuyên đề trên.
Chăm chú làm bài tập theo tổ Chăm chú làm bài tập theo tổ
Khảo sát thực địa: Dự án Metro Hanoi 3: Khảo sát thực địa: Dự án Metro Hanoi 3:
tại điểm gần Daewoo tại điểm cuối (Depo – Nhổn)
Bế giảng – Ông Nguyễn Văn Sơn Hiệu trưởng InNET TS. Nguyễn Đức Toàn
(đại diện WB, người ngồi) trao chứng chỉ
4. Xây dựng chương trình, bài giảng và thực hiện Chương trình đào tạo giảng viên nguồn của Bộ TN&MT về Đánh giá môi trường chiến lược (SEA/ĐMC)
Đơn vị tổ chức: Ngân hàng Thế giới (WB) phối hợp Trường Đào tạo TN&MT (InNET) – Bộ TN&MT
Giảng viên chính: Jiri Dusik (Integracons), Lê Trình (VESDEC)
Học viên: Các giảng viên môi trường của nhiều trường ĐH ở Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Thái Nguyên, Cần Thơ; các chuyên gia môi trường ở các bộ ngành, chuyên gia tư vấn môi trường và xã hội.
Mục tiêu:
(i) Đào tạo 1 lớp 25 giảng viên nguồn của Bộ TN&MT về Đánh giá môi trường chiến lược (SDEA/ĐMC) theo có sở lý luận và thực tiễn trên Thế giới và Việt Nam.
(ii) Cung cấp cơ sở lý luận, phương pháp, quy trình và các bài học quốc tế về ĐMC (SEA).
(iii) Cung cấp các quy định của Việt Nam về ĐMC, cách tiếp cận, kinh nghiệm thực hiện ĐMC và các bài học.
(iv) Sau khóa học các học viên (giảng viên, cán bộ nghiên cứu, tư vấn) có thể nâng cao năng lực giảng dạy, nghiên cứu và triển khai thực tế về ĐMC
Thời gian: 03 - 07/6/2019
Địa điểm: InNET, Hà Nội.
Phương pháp:
Việc đào tạo bao gồm học tập có sự tham gia và phương pháp tiếp cận theo hướng ứng dụng. Kết hợp các phương pháp đào tạo, bao gồm các bài giảng, thảo luận và trình bày nhóm, phân tích trường hợp nghiên cứu điển hình kinh nghiệm quốc tế và Việt Nam.
Nội dung:
Module 1: Giới thiệu về ĐMC
Module 2: Phát triên ĐMC ở Việt Nam
Module 3: Bài học từ các nước OECD - các bước quan trọng trong Quy trình ĐMC
Module 4: Liên kết giữa quy trình ĐMC và quy trình lập quy hoạch
Module 5: Phương pháp luận ĐMC: Phương pháp đánh giá: Ưu và nhược điểm
Module 6: Thực hiện ĐMC theo các yêu cầu của Việt Nam: Cách tiếp cận thực tế
Module 7: Lập kế hoạch, cung cấp nguồn lực và quản lý ĐMC; Đánh giá chất lượng ĐMC
Module 8: Thực hành tốt về ĐMC: Kinh nghiệm quốc tế và Việt Nam
Giới thiệu các nghiên cứu ĐMC điển hình:
- ĐMC Quy hoạch tổng thể phát triển KT-XH Vùng Kinh tế trọng điểm miền Trung
- ĐMC của Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội Vành đai kinh tế ven biển Vịnh Bắc Bộ
- ĐMC Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia (QHĐVII)
- ĐMC Quy hoạch quản lý chất thải của Montenegro
- ĐMC Chính sách năng lượng của Cộng hòa Séc
- ĐMC Quy hoạch phát triển TP Daili (Đại Lý, tỉnh Vân Nam).
Giảng viên J. Disik trình bày Hai giảng viên: J. Dusik và L. Trình
Học viên chăm chú nghe giảng Làm bài tập theo tổ
Các giảng viên trao chứng chỉ Ảnh cả lớp
Nếu đơn vị, cá nhân nào quan tâm về: Đánh giá tác động môi trường, ĐMC, giám sát môi trường, kiểm toán môi trường, quy hoạch BVMT, biên dịch tài liệu môi trường và đào tạo về các lĩnh vực trên, xin mời liên hệ:
Viện Khoa học Môi trường và Phát triển (VESDEC)
179, Bạch Đằng, P.2. Tân Bình, TP Hồ Chí Minh
B19, Lô 9, Khu đô thị mới Định Công, Hoàng Mai, TP Hà Nội.
ĐT: 098-2619336; E.mail: trinhlt@vesdec.com.vn