Đã gọi là cây thì chiều cao phải lớn hơn rất nhiều lần, hàng trăm, hàng ngàn lần chiều ngang. Tất nhiên không kể các loại cây củ, cây rau rồi, mà có ai gọi những loại cây ấy là rừng dù có bạt ngàn tới tận chân trời.

Bạn gặp rừng trúc, rừng nứa, rừng tre, rừng đại ngàn. Bây giờ mời bạn cùng tôi thăm rừng đá - Thạch Lâm Trung Quốc; cách thành phố Côn Minh một giờ 25 phút, cách thị xã Lào Cai của ta hơn sáu giờ ôtô, còn từ Hà Nội chỉ mất một tiếng mười lăm phút bay bạn đã đến Côn Minh rồi.

Điều kỳ thú ở đây là bạn được ngắm nhìn cơ man nào những cây đá mà không cần giầu trí tưởng tượng cũng làm ta liên tưởng tới những số phận, những cuộc đời. Cây độc thân, cây mồ côi, cặp cây vợ chồng; cây tình nhân, cây quây quần cạnh bên nhau theo thế quần thụ như một đại gia đình ông bà, cha mẹ, con cái, cháu, chắt.

Những cây đá chen nhau, cây chồng lên cây, cây dựng thành tường thẳng đứng, cây lô nhô ngàn vạn lưỡi kiếm, ngọn chông chĩa thẳng lên trời…

Tất cả đều là cây thế, mới đầu còn đếm được, sau không tài nào đếm được, phân biệt được, cây đá nhiều vô kể, hợp thành rừng. Rừng đá Thạch Lâm đấy. Có chỗ rừng đá lưa thưa đây đó những cây đá cao bằng những tòa nhà năm bảy tầng mà chỉ có hai ba mét chu vi đột khởi lên giữa bãi cỏ xanh rì, mượt như nhung the, mềm như nước.

Nhiều chỗ rừng đá chi chít cao thấp khác nhau, cây xanh lơ thơ bám xung quanh  trông thật rêu phong cổ kính. Có một khu vực, rừng đá như muôn vàn gươm giáo tuốt trần chĩa lên trời.

Ngoằn nghèo trên con đường hoa của xứ ôn đới, lúc nào cũng rực rỡ sắc mầu, để đến một cánh rừng khác, lạ lùng hơn, kỳ thú hơn. Cũng vẫn là đá thôi, cũng chỉ đá là đá thôi, nhưng có hòn non bộ nào giống hòn non bộ nào? Có núi nào giống núi nào? Nhưng dù có khác nhau thế nào, thì đại thể cũng vẫn là một thế núi dưới to trên bé. Nếu không thế làm sao đứng vững trước thời gian, nóng lạnh, mưa, nắng bão giông?

Không, Thạch Lâm ra ngoài quy luật ấy! Hơn hai triệu năm trước giữa giấc ngủ triền miên, một cái trở mình của mẹ trái đất đã làm cho cả vùng biển này trồi lên thành núi? Hay thuở hồng hoang cả vùng biển mênh mông này, nước đã cạn dần, còn để lại những dấu tích của mình thành rừng đá này? như vịnh Hạ Long trên cạn ở ta?

Cũng vẫn chỉ là kết quả của một cuộc kiến tạo vỏ trái đất, cuộc tạo sơn lập địa ấy đã ngẫu hứng làm nên cảnh quan thiên nhiên kỳ thú duy nhất trên trái đất này: những cây đá mọc thành rừng.

Các nhà địa chất thường phải vất vả đào bới mới tìm thấy những gì cần nghiên cứu về kiến tạo của vỏ trái đất qua các thời kỳ thì ở Thạch Lâm, nó cứ lồ lộ phơi ra ngay trên mặt đất, trong những cây đá triệu năm tuổi kia.

Trong rừng đá này, các nhà địa chất còn tìm thấy dưới lòng nó, dòng sông ngầm, hơn thế nữa, nơi gặp gỡ của những dòng sông ngầm mà chính Kiếm Phong Trì-hồ lưỡi kiếm, là điểm phát lộ của một đoạn sông ấy.

Gần như tất cả các sông chảy qua Mi An Ma, Thái Lan, Lào, Việt Nam đều phát nguồn từ cao nguyên Vân Nam này.

Thế nên, thuở nào, một cô gái Asima người dân tộc Di đem lòng yêu chàng trai Tiểu Bạch nghèo khó. Nhưng cái anh chàng Tiểu Hắc giầu có cũng yêu nàng, nên tìm cách phá đám. Asima phải bỏ làng, phiêu bạt theo dòng sông Hồng ra tới Hạ Long, gặp một chàng trai Việt Nam, đem lòng yêu rồi lấy làm chồng.

Người Di đặt tên cây đá sừng sững ven hồ hình cô gái gùi củi, gạo sau lưng kia là Asima. Bây giờ tất cả các cô gái người Di chưa lấy chồng đều được gọi là Asima, nhiều hàng lưu niệm do các cô gái Di thêu đều có hình và tên Asima. Mấy năm trước ông Hán Văn Đỉnh, Phó Cục trưởng cục Phát Thanh truyền hình Vân Nam đã có ý định làm một bộ phim theo câu chuyện cổ, lãng mạn, nhân văn và hữu nghị ấy.

Thạch Lâm in dấu nhiều nét các nhân vật lịch sử đương đại Trung Quốc. Bắt đầu là cây đá Mao Trạch Đông khắc một bài thơ theo đúng nét bút của ông. Rồi cây đá Chu Đức, cây đá Hoa Quốc Phong với dòng chữ “thiên hạ đệ nhất kỳ quan”. Còn cây đá chính giữa kia là bút tích hai chữ Thạch Lâm của Long Vân, tỉnh trưởng Vân Nam, từ thời Quốc dân đảng.

Trong thời kỳ hoạt động bí mật, Bác Hồ từng qua lại Côn Minh nhưng mãi tới năm 1958 Bác mới đi thăm thắng cảnh có một không hai này. Thạch Lâm đã được chọn làm phim Tây Du Ký. Kia là nơi Tôn Ngộ Không ba lần đánh Bạch Cốt Tinh, kia nữa, Trư Bát Giới gánh hành lý theo sư phụ…

Mỗi cây đá là mỗi sự tích thú vị. Nhưng thú vị hơn cả là các bạn Trung Quốc đã truyền vào những cây đá kia, những chuyện thú vị về nhân tình thế thái. Sau một trận động đất; một cây đá bị gẫy một đoạn đổ vắt ngang gác sang cây đá bên cạnh, ngước trông lên rất sợ Một cô Asima tươi như hoa giải thích.

Đây là khối đá lương tâm; chỉ những ai lương tâm đen tối đi qua mới sợ. Còn những ai lương tâm trong sáng thì tha hồ đi qua, không sợ gì hết! Thế là chúng tôi tĩnh tâm bước qua tảng đá như treo trên đầu gậy lúc nào cũng có nguy cơ rơi xuống đầu mình.

Đến một hẻm núi, hai bên dựng thành hai bức tường hun hút, cao tận trời  xanh. Muốn sang con đường lên đỉnh núi bên trái phải đi qua một vòm núi hẹp có hai khoảng trống thông nhau nhưng thắt nghẽn ở giữa như hình số 8. Bạn làm sao chui qua vòng dưới, còn đầu thì phải chui qua vòng tròn trên của số 8.

Oái ăm ở chỗ giữa hai vòng số 8 chỗ có một khe hẹp vừa. Ai đưa được cổ qua chỗ thắt nghẽn giữa hai khoảng trống thì được coi là người thập toàn thập mỹ. Ai không làm được thì phải lom khom chui qua, tức là biết hạ mình khi cần thiết, nên chỉ được coi là người biết… lễ độ.

Nói thì đơn giản thế nhưng thực tế là một việc rất khó vì là đá tự nhiên nên hình thế đá không phẳng phiu, không cùng mặt phẳng đứng nên rất ít người qua được. Không qua được mà cổ lại cứ mắc ở đấy, cái đầu ngọ ngoạy cựa quậy, cố lựa để qua mà vẫn không qua được, mà cũng không rút ra được mới kỳ.

Ai chả muốn làm người hoàn thiện, hoàn mỹ nên đều cố, mà càng cố gắng càng bất lực. Các bạn thử hình dung xem, hàng chục người chứng kiến cảnh một người bị mắc cổ vào giữa khe đá, ngúc ngoắc mãi mới rút được đầu ra thì buồn cười đến thế nào: Cười như nắc nẻ, cười chảy nước mắt.

Người nghiêng đầu bên này, người bảo rút cổ lại kia mà đầu cổ vẫn cứ mắc ở đấy mới buồn cười. Ai cũng muốn làm người hoàn thiện, hoàn mỹ đã đành. Ai cũng tưởng không có gì là khó! Ai cũng nóng lòng được đến lượt mình thử sức, ai cũng tưởng qua được, hóa ra lại mắc kẹt. Lại cười nghiêng ngả, cười quên hết mệt nhọc.

Người qua được thì hể hả, tự hào, kẻ không qua được, loay hoay mãi mới lựa rút đầu ra được đành phải chui thì đỏ mặt tía tai: tức thật, có thế mà không qua được thì kỳ quá. Phúc đức cho tôi là cũng qua được trong tiếng reo hò  vỡ ra của mọi người.

Biết rằng đó chỉ là một trò vui và chẳng phải như thế mà mình trở thành người hoàn thiện hoàn mỹ. Nhưng tôi vẫn hớn hở như một đứa trẻ. Chỉ có đôi chân là mỏi nhừ sau mấy giờ hào hứng thích thú leo trèo.

Xe trả chúng tôi về khách sạn 4 sao vườn hoa thế giới. Nhưng sao lại đỗ trước dãy nhà có người lính không quân đứng nghiêm như cây cột sống trước cửa thế này? Đến lúc thả chân vào chậu nước nóng bỏng, có pha một gói mấy chục thảo dược trong đó có tam thất, nổi tiếng của Vân Nam, mới biết đôi chân không còn là của mình, sẽ được chăm sóc để khôi phục sức khỏe.

Một lúc lâu sau, khi nước ngâm chân đã nguội, bỗng một tốp chiến sĩ nam nữ trẻ măng, quân phục tề chỉnh, chỉ không đeo quân hàm quân hiệu, thành hàng dọc tiến vào phòng. Mỗi người khách được một chiến sĩ phục vụ. Đôi chân được lau khô, được xoa bóp cẩn thận và nếu bạn có nhu cầu, sẽ có bác sĩ đến bắt mạch miễn phí và kê đơn mua thuốc.

Hóa ra đây là Trung tâm Tư vấn Y học truyền thống Trung Quốc thuộc bệnh viện số 487 không quân. Thuốc được bán tại chỗ hoặc gửi qua đường bưu điện, trả tiền sau cũng được, kèm với lời cam kết, nếu thuốc uống không hiệu nghiệm được trả lại tiền. Một cách tiếp thị tuyệt chiêu!

Đôi chân như được cải lão hoàn đồng, tôi lại chân sáo sải bước trên những con đường sạch sẽ đầy cỏ hoa của thành phố xuân quanh năm này.