Hội bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam

Không thể phủ nhận rằng có mối liên hệ giữa vấn đề biến đổi khí hậu và di cư mà các nước đã và đang phải đối mặt. Chủ đề ngày Lương thực thế giới năm nay (16/10/2017) là “Đầu tư cho an ninh lương thực và phát triển nông thôn để thay đổi xu hướng di cư trong tương lai”.

30 - 40% thực phẩm trên toàn cầu bị mất mát và lãng phí

Theo thống kê của Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP), 30 - 40% thực phẩm trên toàn cầu bị mất mát và lãng phí hàng năm, trong khi đó thế giới còn nhiều người bị đói.

Một báo cáo có tựa đề “Biến đổi khí hậu, sự đánh giá rủi ro” từng nhấn mạnh mối liên quan giữa vấn đề di dân và tình trạng ấm nóng toàn cầu hiện nay.

Tổ chức Nông Lương Liên hợp quốc (FAO) tính toán, mỗi năm thế giới lãng phí 1,3 tỷ tấn lương thực. Sự lãng phí này tương đương với toàn bộ lượng lương thực được sản xuất ở khu vực cận Sahara, châu Phi. Cũng theo FAO, trên toàn cầu cứ 7 người thì có 1 người bị đói và hơn 20.000 trẻ em dưới 5 tuổi chết đói mỗi ngày.

Chẳng hạn tại Bắc Mỹ, khoảng 61% khối lượng lương thực bị mất mát trong giai đoạn tiêu thụ. Ngoài lý do khâu bảo quản kém, thì ý thức của người dân cũng chính là một trong những nguyên nhân dẫn đến sự thất thoát này.

Ở các nước như Vương quốc Anh, Mỹ, trung bình mỗi gia đình 4 người làm lãng phí hàng ngàn USD tiền mua thực phẩm mà không dùng đến. Từ sự lãng phí trên đã tác động không nhỏ đến chuỗi cung ứng, ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn nước, năng lượng, tài nguyên đất đai…

Nhiều chuyên gia kinh tế đã cảnh báo về nghịch lý đang diễn ra, nhất là ở các quốc gia phát triển trên thế giới, thể hiện khá rõ ở chỗ đang có hàng triệu người rơi vào cảnh đói, không có cái ăn trong khi có những người mua đồ chất đống trong tủ lạnh rồi đem vứt bỏ.

Tất nhiên, sẽ có ý kiến phản biện cho rằng, thế giới không có chuyện cào bằng, “tôi có quyền quyết định dùng hoặc vứt bỏ sản phẩm mình mua”. Thế nhưng, mỗi người dân sinh sống trên trái đất này đều có mối tương quan chặt chẽ với môi trường sống.

Không ai có thể tách rời môi trường này để sống đơn lẻ mà không chịu ảnh hưởng, sự tác động qua lại lẫn nhau. Đây chính là vấn đề mấu chốt.

Do vậy, các chuyên gia kinh tế và môi trường đã nhiều lần ngồi lại cùng nhau, liên tục đưa ra hàng loạt cảnh báo trong việc tiết kiệm, sử dụng, tiêu thụ lương thực một cách có trách nhiệm. Điều này không chỉ góp phần tiết kiệm cho kinh tế từng hộ gia đình mà xa hơn, đó cũng là sự tiết kiệm cho nền kinh tế quốc gia; góp phần bảo vệ nguồn tài nguyên đầu vào, bảo vệ môi trường của hành tinh này.

Tạo ra các mô hình di cư hiệu quả

Theo số liệu của Tổ chức Nông lương Liên Hợp Quốc (FAO), bình quân giai đoạn 2008- 2018 mỗi năm có khoảng 26,4 triệu người phải dời bỏ chỗ ở của mình do biến đổi khí hậu và thiên tai. Đói nghèo và sự gia tăng các hiện tượng thời tiết cực đoan do ảnh hưởng từ biến đổi khí hậu cũng là một trong những yếu tố chính góp phần dẫn tới những thách thức về di cư.

Ba phần tư số người trong diện nghèo đói cùng cực trên thế giới đang sống dựa vào nông nghiệp. Chính vì vậy việc tạo điều kiện cho phép những người dân ở các vùng nông thôn, đặc biệt là thanh niên để có được sinh kế bền vững hơn là một trong những yếu tố quan trọng trong bất kỳ kế hoạch nào nhằm giải quyết vấn đề di cư.

Phát triển nông thôn cũng có thể giúp giải quyết vấn nạn di cư bằng cách tạo ra những cơ hội kinh doanh và việc làm không chỉ phụ thuộc vào trồng trọt. Điều này cũng góp phần tăng cường an ninh lương thực, tạo kế sinh nhai bền vững, giảm xung đột liên quan tới tài nguyên thiên nhiên cũng như đóng góp cho các giải pháp giảm thiểu những tác động tiêu cực tới môi trường hay tình trạng biến đổi khí hậu.

Bằng việc đầu tư vào phát triển nông thôn, cộng đồng quốc tế cũng có thể khai thác tiềm năng của di cư trong việc hỗ trợ phát triển và xây dựng khả năng phục hồi của các cộng đồng dân cư sở tại, từ đó tạo nền tảng phục hồi lâu dài và tăng trưởng bền vững.

Hiện Tổ chức Nông lương Liên Hợp Quốc đang tích cực làm việc với các chính phủ, các tổ chức của Liên Hợp Quốc, các khu vực tư nhân, xã hội dân sự và các cộng đồng địa phương nhằm tạo ra các mô hình di cư hiệu quả, xây dựng năng lực của mỗi quốc gia trong giải quyết vấn đề di cư thông qua các chính sách phát triển nông thôn. Tổ chức này cũng đang hỗ trợ các chính phủ và các đối tác khám phá tiềm năng phát triển từ cộng đồng di cư, đặc biệt là về an ninh lương thực và giảm nghèo.

Di cư là một phần của quá trình phát triển khi các nền kinh tế chuyển đổi cơ cấu và mọi người tích cực tìm kiếm các cơ hội việc làm tốt hơn ở nhiều quốc gia. Thách thức đặt ra là giải quyết vấn đề di cư một cách an toàn, thường xuyên và có trật tự.

Bằng cách này, di cư có thể góp phần vào tăng trưởng kinh tế và cải thiện an ninh lương thực cũng như đem lại sinh kế cho các khu vực nông thôn, từ đó có thể thúc đẩy sự tiến bộ của các nước trong việc đạt được các Mục tiêu Phát triển bền vững.