được "mặc váy thép” (ảnh chụp tháng 7-2011)
 

 

Số liệu từ Công ty Công viên cây xanh Hà Nội, thành phố hiện có khoảng 45.000 cây, nhưng chủ yếu tập trung ở bốn quận là Ba Đình, Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng và Đống Đa. Và ngay cả dù tập trung như vậy, nhưng cây trong nội thành cũng khó bề phát triển. Trước hết là việc người ta thỉnh thoảng lại "chém” vỉa hè lấy đất mở rộng đường. Tiếp đó là việc suốt ngày xe cộ xịt khói, không khí đượm mùi xăng dầu ngột ngạt khiến cho sự quang hợp của cây trở nên khó khăn. Lại còn những người kinh doanh đã "quấn dây điện” bọc lấy thân cây thì làm gì mà nó chẳng còi cọc. Trong nội thành, mật độ dân số quá cao, người và phương tiện sinh hoạt của con người chiếm đất của cây. Nhưng ngay tại các đô thị mới, những con đường mới mở, thì người ta cũng không có ý thức dành đất cho cây. Những tòa nhà bê tông, những con đường trải nhựa phơi mình trong nắng hè, không có chút bóng mát của thiên nhiên.

 

Thực ra thì Hà Nội từng được mệnh danh là thành phố của cây xanh, phố mà giống như làng, có rất nhiều cây, lại có cả ao hồ. Trên đường Phan Đình Phùng, hai hàng xà cừ nhiều năm tuổi tỏa bóng mát và làm sạch không khí nhẫn nại từ năm này sang năm khác. Phố Nguyễn Du có những cây hoa sữa rải hương xuống mặt hồ Thiền Quang. Phố Lò Đúc là hai hàng cây sao thẳng vút nhưng lâu lắm rồi không còn đàn cò nào về đậu. Những người có tuổi thơ gắn bó với Hà Nội sẽ không thể quên những cây sưa, cây dâu da xoan mà mỗi khi vào mùa, những chùm hoa li ti mờ mờ trắng làm cho góc phố bỗng như được khoác chiếc áo huyền thoại.

 

Cây xanh với người Hà Nội rất gắn bó. Cuộc sống đô thị ồn ã, nhiều bụi bặm và tốc độ cao khiến người ta cần đến cây xanh hơn. Con người ta đi nhanh thì rất cần việc gì đó níu lại, ví dụ như một cái cây. Nó vẫn đứng nguyên một chỗ từ năm này sang năm khác mà vẫn bình tĩnh sống, vậy thì sống chậm tốt hay là sống nhanh tốt đây? Những học giả, những nhà hiền triết phương Đông tự cổ chí kim đều thích cây, vì cây làm cho tâm hồn tĩnh lại, cho phép người ta liên hệ đến những triết lý sâu xa cũng như thân phận con người. Cũng không chỉ ở ta, mà ở tây cũng thế. Còn nhớ cách đây vài năm, Thị trưởng  Paris (Pháp) còn đọc hẳn một bài diễn văn tiễn biệt một cây cổ thụ chết do tuổi đời quá cao. Diễn văn có đoạn đại ý là, cây này còn sống lâu hơn bất cứ ai trong chúng ta, chứng kiến nhiều sự vần xoay của Paris hơn bất cứ ai, cho nên nó đáng được kính trọng.

 

Vậy, chúng ta kính trọng gì ở những hàng cây trên đường phố Hà Nội?

 

Suốt trong hai năm 2010-2011, người ta phát sốt phát rét về vụ những cây sưa của Hà Nội. Trên rừng thì gọi là lâm tặc, còn giữa phố thì không biết gọi là gì tặc, nhưng những cây sưa vẫn bị đốn gục. Kẻ gian đợi lúc trời mưa bão, đợi lúc nửa đêm về sáng thì mang cưa máy đến cắt, lại mang cả xe tải nhỏ đến chở đi. Cây sưa của Hà Nội bị đốn gần hết, bây giờ may chăng chỉ còn trong gò Đống Đa vài cây, vườn Bách Thảo vài cây. Thế nhưng không thấy bắt được gian tặc nào vì thế đương nhiên cũng không xét xử vụ nào "để làm gương”. Thương thay cánh lâm tặc ở đâu đó, ví dụ như ở Phong Nha-Kẻ Bàng, cũng vì một cây sưa mục mà bị truy xét, đưa ra tòa xử nghiêm.

 

Một thống kê cho biết,  3 năm qua Hà Nội đã có hơn 300 cây bị "bức tử” bằng cách chặt hạ, xăm vỏ, đổ acid. Đánh giá của ông Đỗ Ngọc Hoàng- Giám đốc Công ty Công viên Cây xanh Hà Nội, thì nhiều người dân thiếu ý thức đã sử dụng đủ cách để giết hại cây xanh, như chặt trộm cành cây tại số 441 Kim Mã, khoan lỗ dưới gốc cây, đổ acid vào gốc xà cừ tại số 15 Lý Nam Đế, chủ hộ xăm vỏ cây sưa và rắc muối xung quanh thân cây tại khu 7,2 ha Vĩnh Phúc... Nghe thật là ghê người. Còn có thể kể thêm, nhiều vụ triệt hạ cây sưa được phát hiện như vụ chặt cây sưa đỏ đường kính 16cm tại vườn hoa ĐH Thủy lợi, hay vụ chặt cây sưa có tuổi đời trên 20 năm, đường kính 40cm ở phố Lạc Trung... Theo nhân viên Công viên Cây xanh, một số nhà mặt phố muốn tăng diện tích kinh doanh nên đã chặt rễ, đổ dầu hoặc đổ nước muối, acid pha loãng để cây chết dần. Con người hiện bị đầu độc bởi thực phẩm bẩn thì rất lo sợ, nhưng lại quay sang đầu độc cây xanh, tự mình phá hỏng môi trường sống của mình. 

Viết đến đây lại chợt nhớ lời một bài hát của Trần Long Ẩn, "khi nghĩ về một đời người, tôi thường nghĩ về một đời cây”…