Hội bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam

Tổng thư ký Quốc hội đề xuất các đơn vị thu gom trả tiền, mua lại chất thải tái chế từ hộ dân để khuyến khích phân loại từ nguồn.

Sáng 12/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Dự thảo Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi). Nội dung phân loại, thu gom, xử lý chất thải rắn sinh hoạt được đưa ra thảo luận và nhận được nhiều ý kiến đóng góp từ các đại biểu.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Phan Xuân Dũng đánh giá đây là vấn đề bức xúc, cấp thiết không chỉ với đô thị mà cả nông thôn hiện nay.

Thải nhiều thì trả nhiều, không cào bằng

Ông Dũng nhấn mạnh những quy định mới, tiến bộ trong Dự thảo Luật được nhiều đại biểu Quốc hội ủng hộ, dư luận quan tâm. Việc thu gom, vận chuyển theo khối lượng, chủng loại sẽ khuyến khích được người dân tự giác phân loại rác tại nguồn.

"Bảo đảm công bằng trong việc chi trả phí thu gom, vận chuyển, xử lý theo hướng phát sinh nhiều thì trả tiền nhiều, không cào bằng, bình quân theo đầu người như hiện nay", ông Dũng nói và cho rằng cần lộ trình phù hợp cho điều kiện kinh tế - xã hội của từng địa phương, khu vực.

Trình bày Dự thảo Luật đã chỉnh lý, ông Dũng cho hay rác được chia thành 3 loại: Chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế; chất thải thực phẩm; chất thải rắn sinh hoạt khác. Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường (TNMT) hướng dẫn kỹ thuật về phân loại; giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý theo khối lượng, chủng loại phát sinh.

UBND cấp tỉnh quy định giá dịch vụ sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà. Cùng với đó, cá nhân phải chi trả cho công tác thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải dựa trên lượng, chủng loại chất thải trước ngày 1/1/2025.

“Đây là nội dung bắt buộc phải làm của một quốc gia tiên tiến, văn minh, để thực hiện quy định này phải thay đổi thói quen, tập quán lạc hậu, cần sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị nên cần có quyết tâm chính trị cao”, ông Phan Xuân Dũng nói.

Từ chối phục vụ nếu không phân loại

Theo dự thảo, đơn vị thu gom, vận chuyển có quyền từ chối phục vụ nếu hộ gia đình, cá nhân không phân loại và không sử dụng bao bì đúng quy định và thông báo cơ quan có thẩm quyền để kiểm tra, xử lý theo quy định pháp luật.

Dự thảo cũng quy định chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế được phân loại theo quy định không phải chi trả kinh phí thu gom, vận chuyển và xử lý.

Tuy nhiên, Tổng thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc lưu ý cần có phương thức khác nhau với chất thải sinh hoạt và chất thải công nghiệp và có các biện pháp khuyến khích người dân.

“Bắt người dân trả tiền, họ không trả lại vứt bừa. Còn nếu được trả tiền, dù không đáng bao nhiêu nhưng người dân có ý thức phân loại, gom sạch sẽ. Đơn vị thu gom phải đi mua và nhà máy mua lại của đơn vị thu gom vận chuyển, Nhà nước có thể hỗ trợ cho các sản phẩm được tái chế qua chính sách như thuế”, ông Nguyễn Hạnh Phúc đề xuất.

Trưởng ban Công tác đại biểu Trần Văn Tuý lại cho rằng lộ trình đến 2025 là hơi dài, cần sớm tạo ý thức tự giác trong người dân.

“Nếu không quyết tâm thì lại lãng phí 5 năm, rác thải lại không được phân loại. Còn cái gì người dân phân loại bán được thì bán, cái gì thải gây ô nhiễm môi trường thì người dân có trách nhiệm phải trả phí, hai cái này là khác nhau”, ông Trần Văn Tuý nói.

Hoàn toàn ủng hộ quan điểm phân loại rác thải từ nguồn, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đề nghị việc này phải trở thành nề nếp. Bà Ngân nhấn mạnh Bộ TNMT cần chiến dịch truyền thông, nâng cao ý thức và tạo thuận lợi cho người dân.

“Mỗi nhà có một cái thùng 3 ngăn với màu khác nhau, in chữ thì rất hay. Nhà ít rác thì sử dụng loại nhỏ. Muốn người dân có thói quen thì sản xuất, tiêu dùng sản phẩm này cũng phải tính đến để người dân quan tâm, rồi trở thành phong trào”, Chủ tịch Quốc hội gợi mở.