Nhận được thông tin cây Gạo của làng Hổ Đàm sắp tới được vinh dự đón bằng công nhận “Cây di sản văn hóa Việt Nam”, PV Nguoiduatin.vn đã về với dân làng nơi đây để được chiêm ngưỡng và tìm hiểu về quá trình trường tồn của cây Gạo độc nhất vô nhị này. Qua quan sát cho thấy cây Gạo “gác ngõ môn” của làng Hổ Đàm có hình dáng rất kỳ thú, thân cây lồi lõm, u bướu của nó tạo nên những hình thù giàu sức tưởng tượng cho bất cứ ai mỗi khi ngắm nhìn. Thân cây gạo to đến mấy người ôm, cành lá xum xuê,  vươn lên cao vút, phủ tỏa bóng râm cả một vùng không gian rộng lớn. Cây gạo xù xì, chịu bao mưa gió, nắng gắt, bom đan chiến tranh, mà vẫn sống hiên ngang giữa đất trời. Cây Gạo đã trở thành biểu tượng của sự bình yên, phồn vinh của dân làng nơi đây. Theo ước tính, chiều cao của cây Gạo khoảng 45m, chu vi thân cây ở đoạn gốc là 7m, đường kính 2,1m.

Niềm vui của dân làng Hổ Đàm trước cây Gạo “di sản văn hóa Việt”

Theo các cụ cao niên trong làng, trước đây, nơi cây gạo mọc lên ở gần một cái Đình làng. Đến  những năm 1967, 1968 do thiên tai và chiến tranh tàn phá, Đình làng không còn nữa, nhưng cây gạo vẫn chống chọi được với chiến tranh tàn khốc, để vươn cành lá xum xuê và ra hoa mỗi độ tháng 3 về. Tuy đến nay người dân làng Hổ Đàm không ai nhớ chính xác cây Gạo có từ bao giờ. Song, theo lý gải của một số cụ ông rằng: Cây Gạo của làng đã có tuổi đời trên 200 năm, vì vào năm 1966, cụ Trịnh Xuân Dao là một người già nhất làng qua đời với tuổi thọ 102 năm thì cây Gạo đã có. Các cụ dẫn lời cụ Dao truyền lại: Khi cụ Dao lớn lên đã thấy cây Gạo cao to, vươn cành lá, tỏa bóng mát trước Đình làng.

Nhắc đến lịch sử và sức sống mãnh liệt của cây Gạo, cụ Trịnh Xuân Trinh, người từng tham gia chiến đấu chống Pháp, đánh đuổi Đế quốc Mỹ nhớ lại: “Thời chiến, cây gạo là nơi gắn cái chòi phát thanh. Hễ có hội họp, đình đám là các thôn trưởng bắc loa lên cái chòi đó để thông báo cho bà con trong làng việc hội họp bàn việc đánh giặc. Mỗi lần chuẩn bị có trận đánh lớn, chúng tôi lại leo lên cây Gạo để quan sát tình hình phía địch để còn biết mà hành động. Những lần máy bay địch thả bom, dội pháo sáng là dân làng lại núp dưới gốc cây này. Cây Gạo đã cùng dân làng Hổ Đàm chúng tôi vững chải đi suốt chiều dài lịch sử của dân tộc, từ đánh pháp đến đuổi Đế quốc Mỹ và xây dựng cuộc sống ấm no thời hòa bình đến nay…"

“Bao buồn vui của dân làng trải qua bao đời, cây Gạo này đều chứng kiến. Vào những năm 1953, 1954, cây Gạo đã cùng với Đình làng làm nơi tụ họp cho thương binh các tỉnh miền Bắc” – Cụ Trinh nhấn mạnh thêm.

Người dân làng Hổ Đàm tự hào nhìn lên tấm biển “Cây di sản Việt Nam” đã được gắn lên cây Gạo

Có mặt cùng chúng tôi ở dưới gốc cây Gạo, cụ Nguyễn Đình Yên (85 tuổi) hồi tưởng lại quá khứ một thời đạn bom, cụ bộc bạch: “Ngày ấy, nhiều đôi trai gái trong làng cưới nhau ở dưới gốc cây Gạo này. Nhiều cặp vợ chồng bộ đội cũng được xe duyên ngay tại đây”.

Biểu tượng làng Hổ Đàm vươn tầm…

Tiếp xúc với PV trong niềm vui sắp được đón bằng công nhận “Cây di sản văn hóa Việt Nam” cho cây Gạo của làng, nhiều người dân nơi đây hồ hới nhìn nhận: “Cây gạo của làng Hổ Đàm không chỉ là biểu tượng cho sức mạnh quật cường trong chiến đấu và trong lao động của dân làng chúng tôi, mà đến hôm nay, nó còn vươn tâm để trở thành “Cây di sản văn hóa” của người Việt Nam chúng ta. Cả làng chúng tôi ngày đêm đang mong chờ ngày đến ngày đón nhận bằng về với cây Gạo.

Trao đổi với PV, ông Trịnh Xuân Nam, chủ tịch UBND xã Thiệu Lý phấn chấn cho biết: “Ngày 8/2/2012, khi có thông tin chính thức về cây Gạo của Làng Hổ Đàm chúng tôi được Hội đồng Di sản Việt Nam (VACNE) công nhận là Cây di sản văn hóa Việt Nam, thì từ cán bộ đến nhân dân địa phương vô cùng vui mừng và đầy tự hào, bởi lẽ: Sắp tới, Cây Gạo của làng Hổ Đàm chúng tôi sẽ vươn lên tầm cao mới…”

Phần ngọn của cây Gạo đang vút cao trên bầu trời

“Đây là cây cổ thụ không những có giá trị về mặt sinh thái, cảnh quan, mà còn có giá trị về văn hóa, lịch sử, khoa học và về nguồn gen quý hiếm. Hiện nay, chính quyền địa phương đang khẩn trương chuẩn bị các điều kiện cần thiết để tổ chức lễ vinh danh, đón bằng công nhận và gắn biển cây Di sản văn hóa Việt Nam cho cây Gạo trên 200 năm tuổi của làng Hổ Đàm vào trung tuần tháng 4/2012” – Ông Nam cho biết thêm về kế hoạch sắp tới để đón nhận sự kiện trọng đại này về với xã nhà.

Văn Cương